-
عقل چون شحنه‌ست چون سلطان رسید ** شحنه‌ی بیچاره در کنجی خزید 2110
- Akıl şahneye benzer... Sultan gelince biçare şahne bir bucağa büzüldü!
-
عقل سایه‌ی حق بود حق آفتاب ** سایه را با آفتاب او چه تاب
- Akıl Allah gölgesidir, Allah güneş... Gölge, güneşe karşı dayanır, durabilir mi hiç?
-
چون پری غالب شود بر آدمی ** گم شود از مرد وصف مردمی
- Peri ve cin, insana üstün olunca insandaki insanlık sıfatı kaybolur...
-
هر چه گوید آن پری گفته بود ** زین سری زان آن سری گفته بود
- Ne söylerse o peri söyler... Cin tutmuş adam söyler ama hakikatte o sözler, cinindir, perinindir!
-
چون پری را این دم و قانون بود ** کردگار آن پری خود چون بود
- Perinin bile yolu yordamı böyle olursa o perinin Allah’ı nasıl olur?
-
اوی او رفته پری خود او شده ** ترک بی‌الهام تازی‌گو شده 2115
- Varlığı gider insan peri kesilir... İlhama nail olmayan Türk Arapça konuşmaya başlar!
-
چون به خود آید نداند یک لغت ** چون پری را هست این ذات و صفت
- Fakat kendine gelince hiçbir lügat bilmez. Peri de bile böyle bir varlık, böyle bir sıfat olduktan sonra,
-
پس خداوند پری و آدمی ** از پری کی باشدش آخر کمی
- Artık perinin ve insanın Allah’ı, nasıl olur da periden aşağı olur?
-
شیرگیر ار خون نره شیر خورد ** تو بگویی او نکرد آن باده کرد
- Aslanı bile tutacak derecede sarhoş olup yiğitleşen kişi, kalkar da erkek aslanın sütünü emerse sen artık bu işi o yapmadı, şarap yaptı dersin!
-
ور سخن پردازد از زر کهن ** تو بگویی باده گفتست آن سخن
- Eski altınlardan söz düzer, mükemmel söz söylerse yine dersin ki o sözü de şarap söylemiştir!
-
باده‌ای را می‌بود این شر و شور ** نور حق را نیست آن فرهنگ و زور 2120
- Şarapta bile bu zor, bu kuvvet olursa Allah nurunda olmaz mı hiç?
-
که ترا از تو به کل خالی کند ** تو شوی پست او سخن عالی کند
- Allah nuru, seni tamamı ile senden alır... Sen aşağılarsın, onun sözü üstün olur.
-
گر چه قرآن از لب پیغامبرست ** هر که گوید حق نگفت او کافرست
- Kuran, gerçi Peygamber’in dudağından çıkar ama kim Allah söylemedi derse kâfirdir.
-
چون همای بی‌خودی پرواز کرد ** آن سخن را بایزید آغاز کرد
- Kendinden geçiş hüması uçmaya başlayınca Bayezid yine o söze koyuldu.
-
عقل را سیل تحیر در ربود ** زان قوی‌تر گفت که اول گفته بود
- Aklı şaşkınlık seli kaptı götürdü... O sözü evvelce söylediğinden daha zorlu söyledi.
-
نیست اندر جبه‌ام الا خدا ** چند جویی بر زمین و بر سما 2125
- “Hırkamda, varlığımda Allahtan başka bir şey yok... Yerde gökte nice bir arayıp durursun?” dedi.
-
آن مریدان جمله دیوانه شدند ** کاردها در جسم پاکش می‌زدند
- Dervişler deli divane oldular... Bıçaklarını tertemiz bedenine sapladılar.
-
هر یکی چون ملحدان گرده کوه ** کارد می‌زد پیر خود را بی ستوه
- Her biri Girdekûh mülhitleri gibi pervasızca pirlerine bıçak saplamaya koyuldular.
-
هر که اندر شیخ تیغی می‌خلید ** بازگونه از تن خود می‌درید
- Fakat şeyhe kılıç vuranın kılıcı, tersine dönüyor kendisini yaralıyordu.
-
یک اثر نه بر تن آن ذوفنون ** وان مریدان خسته و غرقاب خون
- O hünerli şeyhin vücudunda bir eser bile görünmüyordu. Fakat dervişler perişan oldular, kanlara battılar.
-
هر که او سویی گلویش زخم برد ** حلق خود ببریده دید و زار مرد 2130
- Boynuna bıçak saplayanın kendi boynu kesildi, ağlaya inleye yıkılıp öldü.
-
وآنک او را زخم اندر سینه زد ** سینه‌اش بشکافت و شد مرده‌ی ابد
- Göğsünü yaralayanın göğsü yarıldı, ebedi bir surette geberip gitti.
-
وآنک آگه بود از آن صاحب‌قران ** دل ندادش که زند زخم گران
- O sahipkıranın mertebesini bilen ise onu yaralamaya hiç yeltenmedi, böyle şeye gönül vermedi.
-
نیم‌دانش دست او را بسته کرد ** جان ببرد الا که خود را خسته کرد
- Yarı aklı onun elini bağladı; canını kurtardı... Yoksa oda kendisini perişan ederdi.
-
روز گشت و آن مریدان کاسته ** نوحه‌ها از خانه‌شان برخاسته
- Sabah oldu o dervişler eksilmişti... Evlerinden bir feryat-ı figan yüceldi.