گفتم ای دل آینهی کلی بجو ** رو به دریا کار برناید به جو
I said, “O heart, seek the Universal Mirror, go to the Sea: the business will not succeed (be successfully accomplished) by means of the river.”
زین طلب بنده به کوی تو رسید ** درد مریم را به خرما بن کشید
In this quest thy slave (at last) arrived at thy dwelling-place, (as) the pains (of childbirth) drew Mary to the palm-tree.
دیدهی تو چون دلم را دیده شد ** این دل نادیده غرق دیده شد
When thine eye became an eye for my heart, my blind heart went and became drowned in vision.
آینهی کلی ترا دیدم ابد ** دیدم اندر چشم تو من نقش خود100
I saw that thou art the Universal Mirror unto everlasting: I saw my own image in thine eye.
گفتم آخر خویش را من یافتم ** در دو چشمش راه روشن یافتم
I said, “At last I have found myself: in his eyes I have found the shining Way.”
گفت وهمم کان خیال تست هان ** ذات خود را از خیال خود بدان
My false instinct said, “Beware! That (image) is (only) thy phantom: distinguish thy essence from thy phantom”;
نقش من از چشم تو آواز داد ** که منم تو تو منی در اتحاد
(But) my image gave voice (spoke) from thine eye (and said), “I am thou and thou art I in (perfect) oneness;
کاندر این چشم منیر بیزوال ** از حقایق راه کی یابد خیال
For how should a phantom find the way into this illumined eye which never ceases from (contemplating) the (Divine) realities?”
در دو چشم غیر من تو نقش خود ** گر ببینی آن خیالی دان و رد105
(Thou saidst), “If you behold your image in the eyes of any other than me, know that ’tis a phantom and reprobate,
ز آن که سرمهی نیستی در میکشد ** باده از تصویر شیطان میچشد
Because he (every one except me) is applying (to his eye) the collyrium of nonexistence (unreality) and is imbibing the wine of Satan's illusion-making.