گفت واسجد واقترب یزدان ما ** قرب جان شد سجده ابدان ما
Our God hath said, “And prostrate thyself and come nigh (unto Me)”: the prostration of our bodies is become the nighness of the spirit (unto God).
گر زیادت می‌شود زین رو بود ** نه از برای بوش و های و هو بود
If increase is accruing (to the Mathnawí), it is for this reason, it is not for the sake of vainglory and (empty) noise.
با تو ما چون رز به تابستان خوشیم ** حکم داری هین بکش تا می‌کشیم
We are glad with thee as the vineyard (is glad) in the summer heat: thou hast the authority: come, draw (it on), that we may always be drawing (it on after thee).
خوش بکش این کاروان را تا به حج ** ای امیر صبر مفتاح الفرج
Draw happily this caravan (onward) to the Pilgrimage, O Commander of “Patience is the key to joy.”
حج زیارت کردن خانه بود ** حج رب البیت مردانه بود15
The (formal) Pilgrimage consists in visiting the House (of God), (but only) the Pilgrimage to the Lord of the House is worthy of a (true) man.
زان ضیا گفتم حسام‌الدین ترا ** که تو خورشیدی و این دو وصفها
I called thee Ziyá (Radiance) Husámu’ddín (Sword of the Religion) because thou art the Sun, and these two (words) are epithets descriptive (of the sun);
کین حسام و این ضیا یکیست هین ** تیغ خورشید از ضیا باشد یقین
For, mark you, this sword and this radiance are one: the sun's sword (beam) is certainly of the radiance.
نور از آن ماه باشد وین ضیا ** آن خورشید این فرو خوان از نبا
Núr (light) belongs to the moon, and this ziyá (radiance) belongs to the sun: read this in the Qur’án.
شمس را قرآن ضیا خواند ای پدر ** و آن قمر را نور خواند این را نگر
The Qur’án has called the sun ziyá, O father, and it has called the moon núr. Consider this!
شمس چون عالی‌تر آمد خود ز ماه ** پس ضیا از نور افزون دان به جاه20
Since the sun is more exalted even than the moon, know, then, that ziyá is superior to núr in dignity.