گفت قابیل آه شه بر عقل من ** که بود زاغی ز من افزون به فن
Qábíl cried, “Oh, fie on my intellect! for a crow is superior to me in skill.”
عقل کل را گفت مازاغ البصر ** عقل جزوی می‌کند هر سو نظر
Concerning the Universal Intellect He (God) hath said, “The sight did not rove (má zágh),” (but) the particular intellect is looking in every direction.
عقل مازاغ است نور خاصگان ** عقل زاغ استاد گور مردگان1310
The Intellect whose sight does not rove (‘aql-i má zágh) is the light of the elect; the crow-intellect (‘aql-i zágh) is the sexton for the (spiritually) dead.
جان که او دنباله‌ی زاغان پرد ** زاغ او را سوی گورستان برد
The spirit that flies after crows—the crow carries it towards the graveyard.
هین مدو اندر پی نفس چو زاغ ** کو به گورستان برد نه سوی باغ
Beware! Do not run in pursuit of the crow-like fleshly soul, for it carries (thee) to the graveyard, not towards the orchard.
گر روی رو در پی عنقای دل ** سوی قاف و مسجد اقصای دل
If thou go, go in pursuit of the ‘Anqá of the heart, towards the Qáf and Farther Mosque of the heart.
نوگیاهی هر دم ز سودای تو ** می‌دمد در مسجد اقصای تو
Every moment from thy cogitation a new plant is growing in thy Farther Mosque.
تو سلیمان‌وار داد او بده ** پی بر از وی پای رد بر وی منه1315
Do thou, like Solomon, give it its due: investigate it, do not lay upon it the foot of rejection,
زانک حال این زمین با ثبات ** باز گوید با تو انواع نبات
Because the various sorts of plants declare to thee the (inward) state of this firm-set earth.
در زمین گر نیشکر ور خود نیست ** ترجمان هر زمین نبت ویست
Whether in the earth there are sugar-canes or only (common) reeds, every earth (soil) is interpreted by its plants.