سرمه را در گوش کردن شرط نیست ** کار دل را جستن از تن شرط نیست 1095
’Tis not right to put collyrium in the ear: ’tis not right to demand from the body the work of the heart (spirit).
گر دلی رو ناز کن خواری مکش ** ور تنی شکر منوش و زهر چش
If thou art a (devotee of the) heart, go, scorn (the world), do not suffer contumely (from it); and if thou art a (devotee of the) body, do not eat sugar but taste poison.
زهر تن را نافعست و قند بد ** تن همان بهتر که باشد بی‌مدد
Poison is beneficial to the body, and sugar noxious: ’tis better that the body should be deprived of supplies.
هیزم دوزخ تنست و کم کنش ** ور بروید هیزمی رو بر کنش
The body is fuel for Hell, do thou weaken it; and if it produce a (new) growth of fuel, go, destroy it.
ورنه حمال حطب باشی حطب ** در دو عالم هم‌چو جفت بولهب
Else, O (thou who art) firewood, thou wilt be a carrier of firewood in both worlds, like the wife of Bú Lahab.
از حطب بشناس شاخ سدره را ** گرچه هر دو سبز باشند ای فتی 1100
Know (discriminate) the bough of the Sidra from the firewood, though both are green, O youth.
اصل آن شاخست هفتم آسمان ** اصل این شاخست از نار و دخان
The origin of that bough is the Seventh Heaven, the origin of this bough is from fire and smoke.
هست مانندا به صورت پیش حس ** که غلط‌بینست چشم و کیش حس
To sense-perception they are similar in appearance, for the eye and habit of sense-perception is seeing falsely;
هست آن پیدا به پیش چشم دل ** جهد کن سوی دل آ جهد المقل
(But) that (difference) is manifest to the eye of the heart (spirit): exert thyself, advance towards the heart (spirit) with the exertion of one whose means are small.
ور نداری پا بجنبان خویش را ** تا ببینی هر کم و هر بیش را
And if thou hast no foot (means), (yet) bestir thyself that thou mayst behold every less and more.
در معنی این بیت «گر راه روی راه برت بگشایند ور نیست شوی بهستیت بگرایند»
On the meaning of this verse: “If thou fare on the Way, the Way will be revealed to thee; and if thou become nonexistent, (real) existence will be conferred on thee.”