English    Türkçe    فارسی   

2
1772-1796

  • بعد از آن در سر موسی حق نهفت ** رازهایی کان نمی‏آید به گفت‏
  • After that, God spake secretly in the inmost heart of Moses mysteries which cannot be spoken.

  • بر دل موسی سخنها ریختند ** دیدن و گفتن به هم آمیختند
  • Words were poured upon his heart: vision and speech were mingled together.

  • چند بی‏خود گشت و چند آمد به خود ** چند پرید از ازل سوی ابد
  • How oft did he become beside himself and how oft return to himself! How oft did he fly from eternity to everlastingness!

  • بعد از این گر شرح گویم ابلهی است ** ز انکه شرح این ورای آگهی است‏ 1775
  • If I should unfold (his tale) after this, ’tis foolishness (in me), because the explanation of this is beyond (our) understanding;

  • ور بگویم عقلها را بر کند ** ور نویسم بس قلمها بشکند
  • And if I should speak (thereof), ’twould root up (men's) minds; and if I should write (thereof), ’twould shatter many pens.

  • چون که موسی این عتاب از حق شنید ** در بیابان در پی چوپان دوید
  • When Moses heard these reproaches from God, he ran into the desert in quest of the shepherd.

  • بر نشان پای آن سر گشته راند ** گرد از پرده‏ی بیابان بر فشاند
  • He pushed on over the footprints of the bewildered man, he scattered dust from the skirt of the desert.

  • گام پای مردم شوریده خود ** هم ز گام دیگران پیدا بود
  • The footstep of a man distraught is, in truth, distinct from the footsteps of others:

  • یک قدم چون رخ ز بالا تا نشیب ** یک قدم چون پیل رفته بر وریب‏ 1780
  • (At) one step, (he moves) like the rook (straight) from top to bottom (of the chessboard); (at) one step he goes crossways, like the bishop;

  • گاه چون موجی بر افرازان علم ** گاه چون ماهی روانه بر شکم‏
  • Now lifting his crest like a wave; now going on his belly like a fish;

  • گاه بر خاکی نبشته حال خود ** همچو رمالی که رملی بر زند
  • Now writing (a description of) his state on some dust, like a geomancer who takes an omen by drawing lines (on earth or sand).

  • عاقبت دریافت او را و بدید ** گفت مژده ده که دستوری رسید
  • At last he (Moses) overtook and beheld him; the giver of glad news said, “Permission has come (from God).

  • هیچ آدابی و ترتیبی مجو ** هر چه می‏خواهد دل تنگت بگو
  • Do not seek any rules or method (of worship); say whatsoever your distressful heart desires.

  • کفر تو دین است و دینت نور جان ** ایمنی و ز تو جهانی در امان‏ 1785
  • Your blasphemy is (the true) religion, and your religion is the light of the spirit: you are saved, and through you a (whole) world is in salvation.

  • ای معاف یفعل الله ما یشاء ** بی‏محابا رو زبان را بر گشا
  • O you who are made secure by God doeth whatso He willeth, go, loose your tongue without regard (for what you say).”

  • گفت ای موسی از آن بگذشته‏ام ** من کنون در خون دل آغشته‏ام‏
  • He said, “O Moses, I have passed beyond that: I am now bathed in (my) heart's blood.

  • من ز سدره‏ی منتهی بگذشته‏ام ** صد هزاران ساله ز آن سو رفته‏ام‏
  • I have passed beyond the Lote-tree of the farthest bourn, I have gone a hundred thousand years' journey on the other side.

  • تازیانه بر زدی اسبم بگشت ** گنبدی کرد و ز گردون بر گذشت‏
  • Thou didst ply the lash, and my horse shied, made a bound, and passed beyond the sky.

  • محرم ناسوت ما لاهوت باد ** آفرین بر دست و بر بازوت باد 1790
  • May the Divine Nature be intimate with my human nature— blessings be on thy hand and on thine arm!

  • حال من اکنون برون از گفتن است ** این چه می‏گویم نه احوال من است‏
  • Now my state is beyond telling: this which I am telling is not my (real) state.”

  • نقش می‏بینی که در آیینه‏ای است ** نقش تست آن نقش آن آیینه نیست‏
  • You behold the image which is in a mirror: it is your (own) image, it is not the image of the mirror.

  • دم که مرد نایی اندر نای کرد ** در خور نای است نه در خورد مرد
  • The breath which the flute-player puts into the flute—does it belong to the flute? No, it belongs to the man (the flute-player).

  • هان و هان گر حمد گویی گر سپاس ** همچو نافرجام آن چوپان شناس‏
  • Take good heed! Whether you speak praise (of God) or thanksgiving, know that it is even as the unseemly (words) of that shepherd.

  • حمد تو نسبت بدان گر بهتر است ** لیک آن نسبت به حق هم ابتر است‏ 1795
  • Though your praise is better in comparison with that, yet in relation to God it too is maimed (feeble).

  • چند گویی چون غطا برداشتند ** کاین نبوده ست آن که می‏پنداشتند
  • How often will you say, when the lid has been raised, “This was not what they were thinking (it was)!”