English    Türkçe    فارسی   

2
18-42

  • بود آدم دیده‏ی نور قدیم ** موی در دیده بود کوه عظیم‏
  • Adam was the eye of the Eternal Light: a hair in the eye is a great mountain.
  • گر در آن آدم بکردی مشورت ** در پشیمانی نگفتی معذرت‏
  • If Adam had taken counsel in that (matter), he would not have uttered excuses in penitence,
  • ز آن که با عقلی چو عقلی جفت شد ** مانع بد فعلی و بد گفت شد 20
  • Because when one intellect is joined with another intellect, it prevents evil action and evil speech;
  • نفس با نفس دگر چون یار شد ** عقل جزوی عاطل و بی‏کار شد
  • (But) when the fleshly soul is associated with another fleshly soul, the partial (individual) intellect becomes idle and useless.
  • چون ز تنهایی تو نومیدی شوی ** زیر سایه‏ی یار خورشیدی شوی‏
  • When because of loneliness you fall into despair, you become (bright as) a sun (if you go) under the shadow (protection) of the friend.
  • رو بجو یار خدایی را تو زود ** چون چنان کردی خدا یار تو بود
  • Go, seek at once the friend of God: when you have done so, God is your friend.
  • آن که در خلوت نظر بر دوخته ست ** آخر آن را هم ز یار آموخته ست‏
  • He who has fixed his gaze upon seclusion (and made it his object), after all ’tis from the friend (of God) that he has learned that (lesson).
  • خلوت از اغیار باید نه ز یار ** پوستین بهر دی آمد نه بهار 25
  • One must seclude one's self from strangers, (but) not from the friend: the fur-coat is for winter, not for spring.
  • عقل با عقل دگر دو تا شود ** نور افزون گشت و ره پیدا شود
  • (If) the intellect is paired with another intellect, light increases and the way becomes plain;
  • نفس با نفس دگر خندان شود ** ظلمت افزون گشت و ره پنهان شود
  • (But if) the fleshly soul makes merry with another fleshly soul, darkness increases, the way becomes hidden.
  • یار چشم تست ای مرد شکار ** از خس و خاشاک او را پاک دار
  • The friend is thine eye, O huntsman: keep him pure from (unsoiled by) sticks and straws.
  • هین به جاروب زبان گردی مکن ** چشم را از خس ره آوردی مکن‏
  • Beware! Do not make a dust with thy tongue's broom, do not make a present of rubbish to thine eye.
  • چون که مومن آینه‏ی مومن بود ** روی او ز آلودگی ایمن بود 30
  • Since the true believer is a mirror for the true believer, his face is safe from defilement.
  • یار آیینه ست جان را در حزن ** در رخ آیینه‏ای جان دم مزن‏
  • The friend is a mirror for the soul in sorrow: breathe not on the face of the mirror, O my soul!
  • تا نپوشد روی خود را در دمت ** دم فرو خوردن بباید هر دمت‏
  • Lest it cover its face to (conceal itself from) thee at once, thou must swallow (suppress) thy breath at every moment.
  • کم ز خاکی چون که خاکی یار یافت ** از بهاری صد هزار انوار یافت‏
  • Art thou less than earth? When a plot of earth finds a friend, that is, a springtide, it finds (gains) a hundred thousand flowers.
  • آن درختی کاو شود با یار جفت ** از هوای خوش ز سر تا پا شکفت‏
  • The tree that is united with a friend, that is, the sweet air (of spring), blossoms from head to foot;
  • در خزان چون دید او یار خلاف ** در کشید او رو و سر زیر لحاف‏ 35
  • In autumn, when it sees (meets with) a repugnant companion, it withdraws its face and head under the coverlet
  • گفت یار بد بلا آشفتن است ** چون که او آمد طریقم خفتن است‏
  • And says, “A bad comrade is (the means of) stirring up trouble: since he has come, my (best) course is to sleep.
  • پس بخسپم باشم اصحاب کهف ** به ز دقیانوس آن محبوس لهف
  • Therefore I will sleep, I will be (like) one of the Men of the Cave (the Seven Sleepers): that prisoner of woe (that sorely distressed one) is better than Decianus.”
  • یقظه شان مصروف دقیانوس بود ** خوابشان سرمایه‏ی ناموس بود
  • Their time of waking was expended by (was at the disposal of) Decianus; their sleep was the capital (fundamental source) of their renown.
  • خواب بیداری ست چون با دانش است ** وای بیداری که با نادان نشست‏
  • Sleep, when it is accompanied by wisdom, is (spiritual) wakefulness; (but) alas for the man awake who consorts with the ignorant!
  • چون که زاغان خیمه بر بهمن زدند ** بلبلان پنهان شدند و تن زدند 40
  • When the crows pitch their tents on Bahman (January), the nightingales hide themselves and are mute,
  • ز آنکه بی‏گل‏زار بلبل خامش است ** غیبت خورشید بیداری کش است‏
  • Because the nightingale is silent without the rose-garden: the absence of the sun kills (the nightingale's) wakefulness.
  • آفتابا ترک این گلشن کنی ** تا که تحت الارض را روشن کنی‏
  • O sun, thou takest leave of this rose-garden (the earth) in order to illumine (the region) below the earth;