English    Türkçe    فارسی   

2
1948-1972

  • کنده‏ی تن را ز پای جان بکن ** تا کند جولان به گرد آن چمن‏
  • Tear the fetter, which is the body, from the foot of thy soul, so that it may race round the arena.

  • غل بخل از دست و گردن دور کن ** بخت نو دریاب در چرخ کهن‏
  • Take off the shackle of avarice from thy hands and neck: seize (and enjoy) a new fortune in the old heaven.

  • ور نمی‏تانی به کعبه‏ی لطف پر ** عرضه کن بی‏چارگی بر چاره‏گر 1950
  • And if thou art unable (to do that), fly to the Ka‘ba of (Divine) grace: lay thy helplessness before the Helper.

  • زاری و گریه قوی سرمایه‏ای است ** رحمت کلی قوی‏تر دایه‏ای است‏
  • Lamentation and weeping are a mighty stock-in-trade (resource); the Universal Mercy is the mightiest nurse (to comfort and cherish).

  • دایه و مادر بهانه جو بود ** تا که کی آن طفل او گریان شود
  • The nurse and mother seeks a pretext (for giving relief): (she waits to see) when her child will begin to weep.

  • طفل حاجات شما را آفرید ** تا بنالید و شود شیرش پدید
  • He (God) created the child, (namely) your wants, in order that it might moan and that milk might (then) be produced for it.

  • گفت ادعوا الله بی‏زاری مباش ** تا بجوشد شیرهای مهرهاش‏
  • He said, “Call ye upon God!” Refrain not thou from lamentation, in order that the milk of His loving kindnesses may flow.

  • هوی هوی باد و شیر افشان ابر ** در غم مااند یک ساعت تو صبر 1955
  • The howling of the wind and the pouring forth of (rain like) milk from the cloud are for care of us: (have) patience one moment!

  • فی السماء رزقکم بشنیده‏ای ** اندر این پستی چه بر چفسیده‏ای‏
  • Thou hast heard (the text) “in the sky is your daily bread”. Wherefore hast thou stuck to this low place?

  • ترس و نومیدیت دان آواز غول ** می‏کشد گوش تو تا قعر سفول‏
  • Deem thy fear and despair to be the voice of the ghoul drawing thine ear (down) to the abyss of degradation.

  • هر ندایی که ترا بالا کشید ** آن ندا می‏دان که از بالا رسید
  • Every call that draws thee upward—know that that call has come from on high.

  • هر ندایی که ترا حرص آورد ** بانگ گرگی دان که او مردم درد
  • Every call that excites cupidity in thee—know that it is the howl of the wolf which tears men (to pieces).

  • این بلندی نیست از روی مکان ** این بلندیهاست سوی عقل و جان‏ 1960
  • This (afore-mentioned) height is not (high) in respect of position; these “heights” are towards (refer to) mind and spirit.

  • هر سبب بالاتر آمد از اثر ** سنگ و آهن فایق آمد بر شرر
  • Every cause is higher than the effect: the stone and iron (from which fire is struck) are superior to the sparks.

  • آن فلانی فوق آن سرکش نشست ** گر چه در صورت به پهلویش نشست‏
  • Such and such a person is (really) seated above that one who lifts up his head so haughtily, though in appearance he is seated beside him.

  • فوقی آن جاست از روی شرف ** جای دور از صدر باشد مستخف‏
  • The superiority of that (person's) place is in respect of (his spiritual) nobility; the place (that is) far from the (spiritual) seat of honour is held in slight regard.

  • سنگ و آهن زین جهت که سابق است ** در عمل فوقی این دو لایق است‏
  • Forasmuch as the stone and iron are prior in action, the superiority of these twain is proper;

  • و آن شرر از روی مقصودی خویش ** ز آهن و سنگ است زین رو پیش و بیش‏ 1965
  • But those sparks, in respect of their being the final cause, are from this point of view far in front of (superior to) the iron and stone.

  • سنگ و آهن اول و پایان شرر ** لیک این هر دو تنند و جان شرر
  • The stone and iron are first, and the sparks last; but these twain are the body, and the sparks are the soul.

  • آن شرر گر در زمان واپس‏تر است ** در صفت از سنگ و آهن برتر است‏
  • If those sparks are posterior in time, (yet) in quality they are higher than the stone and iron.

  • در زمان شاخ از ثمر سابق‏تر است ** در هنر از شاخ او فایق‏تر است‏
  • The bough is prior to the fruit in time, (but) it (the fruit) is superior to the bough in excellence.

  • چون که مقصود از شجر آمد ثمر ** پس ثمر اول بود و آخر شجر
  • Since the fruit is the final cause of the tree, it follows that the fruit is (really) first, the tree last.

  • خرس چون فریاد کرد از اژدها ** شیر مردی کرد از جنگش جدا 1970
  • When the bear cried out for help against the dragon, a valiant man removed it from the (dragon's) claws.

  • حیلت و مردی بهم دادند پشت ** اژدها را او بدین قوت بکشت‏
  • Cunning and courage gave support to each other: by this strength he slew the dragon.

  • اژدها را هست قوت حیله نیست ** نیز فوق حیله‏ی تو حیله‏ای است‏
  • The dragon has strength, (but) it has not cunning; again, there is a cunning above your cunning.