-
زین سبب تو از ضریر مهتدی ** رو بگردانیدی و تنگ آمدی
- For this cause thou hast averted thy face from the blind man that was led into the right way, and hast become vexed,
-
که در این فرصت کم افتد این مناخ ** تو ز یارانی و وقت تو فراخ
- Saying (to him), ‘This gathering (of strangers) seldom falls out so opportunely, (whereas) you are one of my friends, and your time is ample.
-
مزدحم میگردیم در وقت تنگ ** این نصیحت میکنم نه از خشم و جنگ 2075
- You are urgent with me at an inconvenient time. I give you this admonition, (but) not in anger and strife.’
-
احمدا نزد خدا این یک ضریر ** بهتر از صد قیصر است و صد وزیر
- O Ahmad, in the sight of God this one blind man is better than a hundred emperors and a hundred viziers.
-
یاد الناس معادن هین بیار ** معدنی باشد فزون از صد هزار
- Take heed., remember (the adage), ‘Men are mines’: one mine may be more than a hundred thousand.
-
معدن لعل و عقیق مکتنس ** بهتر است از صد هزاران کان مس
- The mine of lurking ruby and cornelian is better than myriads of mines of copper.
-
احمدا اینجا ندارد مال سود ** سینه باید پر ز عشق و درد و دود
- O Ahmad, here riches have no use; a breast is wanted, full of love and pain and sighs.
-
اعمی روشن دل آمد در مبند ** پند او را ده که حق اوست پند 2080
- The blind man of enlightened heart is come: do not shut the door; give him counsel, for counsel is his right.
-
گر دو سه ابله ترا منکر شدند ** تلخ کی گردی چو هستی کان قند
- If two or three fools have disbelieved in thee, how shouldst thou be soured when thou art a mine of candy?
-
گر دو سه ابله ترا تهمت نهند ** حق برای تو گواهی میدهد
- If two or three fools impute falsehood to thee, God is giving testimony on thy behalf.”
-
گفت از اقرار عالم فارغم ** آن که حق باشد گواه او را چه غم
- He (Mohammed) said, “I am unconcerned with the acknowledgment of the world: what care (for the world) hath he whose witness is God?
-
گر خفاشی را ز خورشیدی خوری است ** آن دلیل آمد که آن خورشید نیست
- If a bat receives anything agreeable (to it) from a sun, ‘tis a proof that that (sun) is not the (real) sun.
-
نفرت خفاشکان باشد دلیل ** که منم خورشید تابان جلیل 2085
- The disgust of the wretched bats is a proof that I am the shining glorious sun.
-
گر گلابی را جعل راغب شود ** آن دلیل ناگلابی میکند
- If the beetle feels a desire for some (particular) rose-water, that constitutes a proof of its not being rose-water.
-
گر شود قلبی خریدار محک ** در محکیاش در آید نقص و شک
- If any false coin is eager for the touchstone, uncertainty and doubt enter into (the fact of) its being a touchstone.
-
دزد شب خواهد نه روز این را بدان ** شب نیام روزم که تابم در جهان
- The thief wants night, not day––mark this! I am not night, I am day, for I shine throughout the world.
-
فارقم فاروقم و غلبیروار ** تا که کاه از من نمییابد گذار
- I am discerning, I am exceedingly discriminating and sieve-like, so that the chaff finds no passage through me.
-
آرد را پیدا کنم من از سبوس ** تا نمایم کاین نقوش است آن نفوس 2090
- I make the flour distinct from the bran, in order to show that this is the (external) forms, and that the (inward) souls (essences).
-
من چو میزان خدایم در جهان ** وانمایم هر سبک را از گران
- I am as the scales of God in the world: I reveal (the difference of) every light thing from the heavy.
-
گاو را داند خدا گوسالهای ** خر خریداری و در خور کالهای
- A calf deems the cow God; the ass (deems God) one who is fond (of it) and that which accords with its desires.
-
من نه گاوم تا که گوسالهم خرد ** من نه خارم کاشتری از من چرد
- I am not a cow, that the calf should be fond of me; I am not thistles, that a camel should browse on me.
-
او گمان دارد که با من جور کرد ** بلکه از آیینهی من روفت گرد
- He (the unbeliever) supposes that he has done me an injury; nay, he has wiped away the dust from my mirror.”
-
تملق کردن دیوانه جالینوس را و ترسیدن جالینوس
- How the madman sought to ingratiate himself with Jálínús (Galen), and how Jálínús was afraid.
-
گفت جالینوس با اصحاب خود ** مر مرا تا آن فلان دارو دهد 2095
- Jálínús said to his companions, “Let (one of you) give me such-and-such a medicine.”
-
پس بدو گفت آن یکی ای ذو فنون ** این دوا خواهند از بهر جنون
- Then said that person to him, “O master of (many) sciences, this medicine is sought (as a cure) for madness.
-
دور از عقل تو این دیگر مگو ** گفت در من کرد یک دیوانه رو
- Far be this from thy intellect! Say no more (about it).” He replied, “A madman turned his face to me,