English    Türkçe    فارسی   

2
597-621

  • مار و کژدم مر ترا مونس بود ** کان خیالت کیمیای مس بود
  • The snakes and scorpions will be friendly to you, because that fancy is the elixir which transmutes your copper (into gold).

  • صبر شیرین از خیال خوش شده ست ** کان خیالات فرج پیش آمده ست‏
  • Patience is sweetened by fair fancy, since (in that case) the fancies of relief (from pain) have come before (the mind).

  • آن فرج آید ز ایمان در ضمیر ** ضعف ایمان ناامیدی و زحیر
  • That relief comes into the heart from faith: weakness of faith is despair and torment.

  • صبر از ایمان بیابد سر کله ** حیث لا صبر فلا إیمان له‏ 600
  • Patience gains a crown from faith: where one hath no patience, he hath no faith.

  • گفت پیغمبر خداش ایمان نداد ** هر که را صبری نباشد در نهاد
  • The Prophet said, “God has not given faith to any one in whose nature there is no patience.”

  • آن یکی در چشم تو باشد چو مار ** هم وی اندر چشم آن دیگر نگار
  • That same one (who) in your eyes is like a snake is a picture (of beauty) in the eyes of another,

  • ز انکه در چشمت خیال کفر اوست ** و آن خیال مومنی در چشم دوست‏
  • Because in your eyes is the fancy of his being an infidel, while in the eyes of his friend is the fancy of his being a (true) believer;

  • کاندر این یک شخص هر دو فعل هست ** گاه ماهی باشد او و گاه شست‏
  • For both the effects (belief and unbelief) exist in this one person: now he is a fish and now a hook.

  • نیم او مومن بود نیمیش گبر ** نیم او حرص آوری نیمیش صبر 605
  • Half of him is believer, half of him infidel; half of him cupidity, half of him patience (and abstinence).

  • گفت یزدانت فمنکم مومن ** باز منکم کافر گبر کهن‏
  • Your God has said, “(Some) of you (are) believing”; (and) again, “(Some) of you (are) unbelieving” (as) an old fire-worshipper.

  • همچو گاوی نیمه‏ی چپش سیاه ** نیمه‏ی دیگر سپید همچو ماه‏
  • (He is) like an ox, his left half black, the other half white as the moon.

  • هر که این نیمه ببیند رد کند ** هر که آن نیمه ببیند کد کند
  • Whoever sees the former half spurns (him); whoever sees the latter half seeks (after him).

  • یوسف اندر چشم اخوان چون ستور ** هم وی اندر چشم یعقوبی چو حور
  • Joseph was like a beast of burden in the eyes of his brethren; at the same time in the eyes of a Jacob he was like a houri.

  • از خیال بد مر او را زشت دید ** چشم فرع و چشم اصلی ناپدید 610
  • Through evil fancy the (bodily) derivative eye and the original unseen eye (of the mind) regarded him (Joseph) as ugly.

  • چشم ظاهر سایه‏ی آن چشم دان ** هر چه آن بیند بگردد این بد آن‏
  • Know that the outward eye is the shadow of that (inward) eye: whatever that (inward) eye may see, this (outward) eye turns to that (eye).

  • تو مکانی اصل تو در لامکان ** این دکان بر بند و بگشا آن دکان‏
  • You are of where, (but) your origin is in Nowhere: shut up this shop and open that shop.

  • شش جهت مگریز زیرا در جهات ** ششدره است و ششدره مات است مات‏
  • Do not flee to the (world of the) six directions, because in directions there is the shashdara, and the shashdara is mate, mate.

  • شکایت کردن اهل زندان پیش وکیل قاضی از دست آن مفلس
  • How the prisoners laid a complaint of the insolvent's high-handedness before the agent of the Cadi.

  • با وکیل قاضی ادراک‏مند ** اهل زندان در شکایت آمدند
  • The prisoners came to complain to the Cadi's agent, (who was) possessed of discernment,

  • که سلام ما به قاضی بر کنون ** باز گو آزار ما زین مرد دون‏ 615
  • Saying, “Take now our salutations to the Cadi and relate (to him) the sufferings inflicted on us by this vile man;

  • کاندر این زندان بماند او مستمر ** یاوه تاز و طبل‏خوار است و مضر
  • For he has remained in this prison continuously, and he is an idle gad-about, a lickspittle, and a nuisance.

  • چون مگس حاضر شود در هر طعام ** از وقاحت بی‏صلا و بی‏سلام‏
  • Like a fly, he impudently appears at every meal without invitation and without salaam.

  • پیش او هیچ است لوت شصت کس ** کر کند خود را اگر گوییش بس‏
  • To him the food of sixty persons is nothing; he feigns himself deaf if you say to him, ‘Enough!’

  • مرد زندان را نیاید لقمه‏ای ** ور به صد حیلت گشاید طعمه‏ای‏
  • No morsel reaches the (ordinary) man in prison, or if by means of a hundred contrivances he discover some food,

  • در زمان پیش آید آن دوزخ گلو ** حجتش این که خدا گفتا کلوا 620
  • That hell-throat at once comes forward (with) this (as) his argument, that God has said, ‘Eat ye.’

  • زین چنین قحط سه ساله داد داد ** ظل مولانا ابد پاینده باد
  • Justice, justice against such a three years' famine! May the shadow of our lord endure for ever!