English    Türkçe    فارسی   

2
824-848

  • و آن صف پیش از ضعیفی بصر ** تاب نارد روشنایی بیشتر
  • And that front rank, from weakness of sight, cannot support the light that is more advanced.

  • روشنیی کاو حیات اول است ** رنج جان و فتنه‏ی این احول است‏ 825
  • The light that is the life of the first (highest rank) is heartache and tribulation to this squinter;

  • احولیها اندک اندک کم شود ** چون ز هفصد بگذرد او یم شود
  • (But) the squintnesses, little by little, grow less, and when he passes beyond the seven hundred (veils), he becomes the Sea.

  • آتشی کاصلاح آهن یا زر است ** کی صلاح آبی و سیب تر است‏
  • The fire that does good to iron or gold—how is it good for fresh quinces and apples?

  • سیب و آبی خامیی دارد خفیف ** نه چو آهن تابشی خواهد لطیف‏
  • The apple and quince have (only) a slight crudity: unlike iron, they want a gentle heat;

  • لیک آهن را لطیف آن شعله‏هاست ** کاو جذوب تابش آن اژدهاست‏
  • But those flames are (too) gentle for the iron, for it is (eagerly) drawing to (itself) the heat of that (fiery) dragon.

  • هست آن آهن فقیر سخت کش ** زیر پتک و آتش است او سرخ و خوش‏ 830
  • That iron is the dervish who bears hardship (self-mortification): under the hammer and the fire he is red and happy.

  • حاجب آتش بود بی‏واسطه ** در دل آتش رود بی‏رابطه‏
  • He is the chamberlain of the fire (and) in immediate touch (with it): he goes into the heart of the fire without (any) link (between the fire and him).

  • بی‏حجاب آب و فرزندان آب ** پختگی ز آتش نیابند و خطاب‏
  • Without some screen, water and water's children get no cooking or conversation from the fire.

  • واسطه دیگی بود یا تابه‏ای ** همچو پا را در روش پا تابه‏ای‏
  • The medium is a pot or a pan—as (the medium) for the foot in walking (is) a sock (shoe)—

  • یا مکانی در میان تا آن هوا ** می‏شود سوزان و می‏آرد بما
  • Or a space between, so that the air becomes burning hot and brings (the fire) to the water.

  • پس فقیر آن است کاو بی‏واسطه ست ** شعله‏ها را با وجودش رابطه ست‏ 835
  • The dervish, then, is he that has no intermediary: the flames have (direct) connexion with his being.

  • پس دل عالم وی است ایرا که تن ** می‏رسد از واسطه‏ی این دل به فن‏
  • Therefore he is the heart of the world, because by means of this heart the body attains to (its proper) art (function).

  • دل نباشد، تن چه داند گفت‏وگو ** دل نجوید، تن چه داند جستجو
  • (If) the heart be not there, how can the body talk and speak? (If) the heart seek not, how can the body seek and search?

  • پس نظرگاه شعاع آن آهن است ** پس نظرگاه خدا دل نی تن است‏
  • Therefore the theatre of the (Divine) rays is that iron; therefore the theatre of God is the heart, not the body.

  • باز این دلهای جزوی چون تن است ** با دل صاحب دلی کاو معدن است‏
  • Again, these partial (individual) hearts are as the body in relation to the heart of the man of heart (the perfect saint), which is the original source.

  • بس مثال و شرح خواهد این کلام ** لیک ترسم تا نلغزد وهم عام‏ 840
  • This argument wants much illustration and exposition, but I fear lest the opinion of the vulgar should stumble (and fall into error),

  • تا نگردد نیکویی ما بدی ** اینکه گفتم هم نبد جز بی‏خودی‏
  • (And) lest my goodness should be turned (by them) to badness;—even this that I have spoken was (from) naught but selflessness.

  • پای کج را کفش کج بهتر بود ** مر گدا را دستگه بر در بود
  • The crooked shoe is better for the crooked foot; the beggar's power reaches only as far as the door.

  • امتحان پادشاه به آن دو غلام که نو خریده بود
  • How the King made trial of the two slaves whom he had recently purchased.

  • پادشاهی دو غلام ارزان خرید ** با یکی ز آن دو سخن گفت و شنید
  • A King bought two slaves cheap, and conversed with one of the twain.

  • یافتش زیرک دل و شیرین جواب ** از لب شکر چه زاید شکر آب‏
  • He found him quick-witted and answering sweetly: what issues from the sugar-lip? Sugar-water.

  • آدمی مخفی است در زیر زبان ** این زبان پرده است بر درگاه جان‏ 845
  • Man is concealed underneath his tongue: this tongue is the curtain over the gate of the soul.

  • چون که بادی پرده را در هم کشید ** سر صحن خانه شد بر ما پدید
  • When a gust of wind has rolled up the curtain, the secret of the interior of the house is disclosed to us,

  • کاندر آن خانه گهر یا گندم است ** گنج زر یا جمله مار و کژدم است‏
  • (And we see) whether in that house there are pearls or (grains of) wheat, a treasure of gold or whether all is snakes and scorpions;

  • یا در او گنج است و ماری بر کران ** ز انکه نبود گنج زر بی‏پاسبان‏
  • Or whether a treasure is there and a serpent beside it, since a treasure of gold is not without some one to keep watch.