English    Türkçe    فارسی   

2
94-118

  • گفتم آخر آینه از بهر چیست ** تا بداند هر کسی کاو چیست و کیست‏
  • “After all,” I said, “what is a mirror for? (The use of it is this), that every one may know what and who he is.”

  • آینه‏ی آهن برای پوستهاست ** آینه‏ی سیمای جان سنگین بهاست‏ 95
  • The mirror of iron is (only) for husks (external forms); the mirror that shows the aspect of the heart is of great price.

  • آینه‏ی جان نیست الا روی یار ** روی آن یاری که باشد ز آن دیار
  • The soul's mirror is naught but the face of the friend, the face of that friend who is of yonder country (the spiritual land).

  • گفتم ای دل آینه‏ی کلی بجو ** رو به دریا کار برناید به جو
  • I said, “O heart, seek the Universal Mirror, go to the Sea: the business will not succeed (be successfully accomplished) by means of the river.”

  • زین طلب بنده به کوی تو رسید ** درد مریم را به خرما بن کشید
  • In this quest thy slave (at last) arrived at thy dwelling-place, (as) the pains (of childbirth) drew Mary to the palm-tree.

  • دیده‏ی تو چون دلم را دیده شد ** این دل نادیده غرق دیده شد
  • When thine eye became an eye for my heart, my blind heart went and became drowned in vision.

  • آینه‏ی کلی ترا دیدم ابد ** دیدم اندر چشم تو من نقش خود 100
  • I saw that thou art the Universal Mirror unto everlasting: I saw my own image in thine eye.

  • گفتم آخر خویش را من یافتم ** در دو چشمش راه روشن یافتم‏
  • I said, “At last I have found myself: in his eyes I have found the shining Way.”

  • گفت وهمم کان خیال تست هان ** ذات خود را از خیال خود بدان‏
  • My false instinct said, “Beware! That (image) is (only) thy phantom: distinguish thy essence from thy phantom”;

  • نقش من از چشم تو آواز داد ** که منم تو تو منی در اتحاد
  • (But) my image gave voice (spoke) from thine eye (and said), “I am thou and thou art I in (perfect) oneness;

  • کاندر این چشم منیر بی‏زوال ** از حقایق راه کی یابد خیال‏
  • For how should a phantom find the way into this illumined eye which never ceases from (contemplating) the (Divine) realities?”

  • در دو چشم غیر من تو نقش خود ** گر ببینی آن خیالی دان و رد 105
  • (Thou saidst), “If you behold your image in the eyes of any other than me, know that ’tis a phantom and reprobate,

  • ز آن که سرمه‏ی نیستی در می‏کشد ** باده از تصویر شیطان می‏چشد
  • Because he (every one except me) is applying (to his eye) the collyrium of nonexistence (unreality) and is imbibing the wine of Satan's illusion-making.

  • چشمشان خانه‏ی خیال است و عدم ** نیستها را هست بیند لاجرم‏
  • Their eye is the home of phantasy and non-existence: necessarily it sees as existent the things which are non-existent;

  • چشم من چون سرمه دید از ذو الجلال ** خانه‏ی هستی است نه خانه‏ی خیال‏
  • (But) since my eye saw (got) collyrium from the Glorious (God), it is the home of (real) existence, not the home of phantasy.”

  • تا یکی مو باشد از تو پیش چشم ** در خیالت گوهری باشد چو یشم‏
  • So long as a single hair of you is before your eye, in your phantasy a pearl will be as jasper.

  • یشم را آن گه شناسی از گهر ** کز خیال خود کنی کلی عبر 110
  • You will know jasper from pearls (only) at the time when you pass away from (abandon) your phantasy entirely.

  • یک حکایت بشنو ای گوهر شناس ** تا بدانی تو عیان را از قیاس‏
  • O connoisseur of pearls, listen to a story, that you may distinguish actual seeing from (mere) inference.

  • هلال پنداشتن آن شخص خیال را در عهد عمر
  • How in the time of ‘Umar, may God be well-pleased with him, a certain person imagined that what he saw was the new moon.

  • ماه روزه گشت در عهد عمر ** بر سر کوهی دویدند آن نفر
  • The Fasting-month (Ramadán) came round in ‘Umar's time. Some people ran to the top of a hill,

  • تا هلال روزه را گیرند فال ** آن یکی گفت ای عمر اینک هلال‏
  • In order to take (the appearance of) the new moon as a good omen, and one of them said, “Look, O ‘Umar, here is the new moon!”

  • چون عمر بر آسمان مه را ندید ** گفت کاین مه از خیال تو دمید
  • As ‘Umar did not see the moon in the sky, he said, “This moon has risen from thy phantasy.

  • ور نه من بیناترم افلاک را ** چون نمی‏بینم هلال پاک را 115
  • Otherwise, (since) I am a better seer of the heavens (than thou), how is it that I do not see the pure crescent?

  • گفت تر کن دست و بر ابرو بمال ** آن گهان تو بر نگر سوی هلال‏
  • Wet thy hand,” said he, “and rub it on thine eyebrow, and then look up towards the new moon.”

  • چون که او تر کرد ابرو مه ندید ** گفت ای شه نیست مه شد ناپدید
  • When he wetted his eyebrow, he did not see the moon. “O King,” he said, “there is no moon; it has disappeared.”

  • گفت آری موی ابرو شد کمان ** سوی تو افکند تیری از گمان‏
  • “Yes,” said ‘Umar, “the hair of thine eyebrow had become (curved) like a bow and shot at thee an arrow of opinion.”