English    Türkçe    فارسی   

3
1485-1509

  • تا که روزی ناگهان در چاشتگاه ** این دعا می‌کرد با زاری و آه 1485
  • Until suddenly one day, (when) he was uttering this prayer with moaning and sighs at morningtide,
  • ناگهان در خانه‌اش گاوی دوید ** شاخ زد بشکست دربند و کلید
  • Suddenly a cow ran into his house; she butted with her horns and broke the bolt and key.
  • گاو گستاخ اندر آن خانه بجست ** مرد در جست و قوایمهاش بست
  • The bold cow jumped into the house; the man sprang forward and bound her legs.
  • پس گلوی گاو ببرید آن زمان ** بی توقف بی تامل بی امان
  • Then he at once cut the throat of the cow without pause, without consideration, and without mercy.
  • چون سرش ببرید شد سوی قصاب ** تا اهابش بر کند در دم شتاب
  • After he had cut off her head, he went to the butcher, in order that he might quickly rip off her hide forthwith.
  • عذر گفتن نظم کننده و مدد خواستن
  • The Poet's excusing himself and asking help.
  • ای تقاضاگر درون همچون جنین ** چون تقاضا می‌کنی اتمام این 1490
  • O Thou that makest demands within (me), like the embryo— since Thou art making a demand, make easy
  • سهل گردان ره نما توفیق ده ** یا تقاضا را بهل بر ما منه
  • The fulfilment of this (task), show the way, give aidance, or (else) relinquish the demand and do not lay (the burden) upon me!
  • چون ز مفلس زر تقاضا می‌کنی ** زر ببخشش در سر ای شاه غنی
  • Since Thou art demanding gold from an insolvent, give him gold in secret, O rich King!
  • بی تو نظم و قافیه شام و سحر ** زهره کی دارد که آید در نظر
  • Without Thee, how should poesy and rhyme dare to come into sight at eve or morn?
  • نظم و تجنیس و قوافی ای علیم ** بنده‌ی امر توند از ترس و بیم
  • Poesy and homonymy and rhymes, O Knowing One, are the slaves of Thy Command from fear and dread,
  • چون مسبح کرده‌ای هر چیز را ** ذات بی تمییز و با تمییز را 1495
  • Inasmuch as Thou hast made everything a glorifier (of Thee) —the undiscerning entity and the discerning (alike).
  • هر یکی تسبیح بر نوعی دگر ** گوید و از حال آن این بی‌خبر
  • Each glorifies (Thee) in a different fashion, and that one is unaware of the state of this one.
  • آدمی منکر ز تسبیح جماد ** و آن جماد اندر عبادت اوستاد
  • Man disbelieves in the glorification uttered by inanimate things, but those inanimate things are masters in (performing) worship.
  • بلک هفتاد و دو ملت هر یکی ** بی‌خبر از یکدگر واندر شکی
  • Nay, the two-and-seventy sects, every one, are unaware of (the real state of) each other and in a (great) doubt.
  • چون دو ناطق را ز حال همدگر ** نیست آگه چون بود دیوار و در
  • Since two speakers have no knowledge of each other's state, how will (it) be (with) wall and door?
  • چون من از تسبیح ناطق غافلم ** چون بداند سبحه‌ی صامت دلم 1500
  • Since I am heedless of the glorification uttered by one who speaks, how should my heart know the glorification performed by that which is mute?
  • هست سنی را یکی تسبیح خاص ** هست جبری را ضد آن در مناص
  • The Sunní is unaware of the Jabrí's (mode of) glorification; the Jabrí is unaffected by the Sunní's (mode of) glorification.
  • سنی از تسبیح جبری بی‌خبر ** جبری از تسبیح سنی بی اثر
  • The Sunní has a particular (mode of) glorification; the Jabrí has the opposite thereof in (taking) refuge (with God).
  • این همی‌گوید که آن ضالست و گم ** بی‌خبر از حال او وز امر قم
  • This one (the Jabrí) says, “He (the Sunní) is astray and lost,” (being) unaware of his (real) state and of the (Divine) command, “Arise (and preach)!”
  • و آن همی گوید که این را چه خبر ** جنگشان افکند یزدان از قدر
  • And that one (the Sunní) says, “What awareness has this one (the Jabrí)?” God, by fore-ordainment, hath cast them into strife.
  • گوهر هر یک هویدا می‌کند ** جنس از ناجنس پیدا می‌کند 1505
  • He maketh manifest the real nature of each, He displays the congener by (contrast with) the uncongenial.
  • قهر را از لطف داند هر کسی ** خواه دانا خواه نادان یا خسی
  • Every one knows (can distinguish) mercy from vengeance, whether he be wise or ignorant or vile,
  • لیک لطفی قهر در پنهان شده ** یا که قهری در دل لطف آمده
  • But a mercy that has become hidden in vengeance, or a vengeance that has sunk into the heart of mercy,
  • کم کسی داند مگر ربانیی ** کش بود در دل محک جانیی
  • No one knows except the divine (deified) man in whose heart is a spiritual touchstone.
  • باقیان زین دو گمانی می‌برند ** سوی لانه‌ی خود به یک پر می‌پرند
  • The rest hold (only) an opinion of these two (qualities): they fly to their nest with a single wing.
  • بیان آنک علم را دو پرست و گمان را یک پرست ناقص آمد ظن به پرواز ابترست مثال ظن و یقین در علم
  • Explaining that Knowledge has two wings, and Opinion (only) one: “Opinion is defective and curtailed in flight”; and a comparison illustrating opinion and certainty in knowledge.