چه مه و چه آفتاب و چه فلک ** چه عقول و چه نفوس و چه ملک
What is the moon and what is the sun and what is the sky? What are intelligences and souls and angels?
آفتاب آفتاب آفتاب ** این چه می‌گویم مگر هستم بخواب
“The Sun of the sun of the sun”: what is this I am saying (of God)? Surely I am asleep.
صد هزاران شهر را خشم شهان ** سرنگون کردست ای بد گم‌رهان
The wrath of the (spiritual) kings has overthrown hundreds of thousands of cities, O ye wicked who have lost the way.
کوه بر خود می‌شکافد صد شکاف ** آفتابی از کسوفش در شغاف 2815
At their beck the mountain splits on itself into a hundred fissures; a sun is (enveloped) in a veil (of darkness) through the eclipse (occultation) of him (the perfect saint).
خشم مردان خشک گرداند سحاب ** خشم دلها کرد عالمها خراب
The wrath of (holy) men makes the clouds dry; the wrath of (saintly) hearts has laid worlds waste.
بنگرید ای مردگان بی حنوط ** در سیاستگاه شهرستان لوط
Look, O ye unembalmed dead, upon the place where the city of Lot suffered punishment!
پیل خود چه بود که سه مرغ پران ** کوفتند آن پیلکان را استخوان
What is the elephant even? for three flying birds crushed the bones of those wretched elephants.
اضعف مرغان ابابیلست و او ** پیل را بدرید و نپذیرد رفو
The abábíl is the weakest of birds, and (yet) it rent the elephant irreparably.
کیست کو نشنید آن طوفان نوح ** یا مصاف لشکر فرعون و روح 2820
Who is there that has not heard of the Flood of Noah, or of the battle of Pharaoh's host with the Spirit?
روحشان بشکست و اندر آب ریخت ** ذره ذره آبشان بر می‌گسیخت
The Spirit routed them and cast them pell-mell into the water: the water was shattering them to atoms.
کیست کو نشنید احوال ثمود ** و آنک صرصر عادیان را می‌ربود
Who is there that has not heard what happened to Thamúd and how the sarsar wind swept the ‘Ádites away?
چشم باری در چنان پیلان گشا ** که بدندی پیل‌کش اندر وغا
Open thine eyes for once (and look) upon such elephants (mighty prophets), who were killers of elephants (tyrants) in war.
آنچنان پیلان و شاهان ظلوم ** زیر خشم دل همیشه در رجوم
Such elephants and unjust kings as those are always in excommunication under the wrath of the (prophet's) heart.
تا ابد از ظلمتی در ظلمتی ** می‌روند و نیست غوثی رحمتی 2825
Unto everlasting they go from a darkness to a darkness, and there is no succour, no mercy.
نام نیک و بد مگر نشنیده‌اید ** جمله دیدند و شما نادیده‌اید
Perchance ye have not heard the name of good and evil. All have seen, and ye are seeing not.
دیده را نادیده می‌آرید لیک ** چشمتان را وا گشاید مرگ نیک
Ye feign not to see the visible, but death will open your eyes well.
گیر عالم پر بود خورشید و نور ** چون روی در ظلمتی مانند گور
Suppose the world is full of sun and light: when thou goest into a darkness like the grave,
بی نصیب آیی از آن نور عظیم ** بسته‌روزن باشی از ماه کریم
Thou becomest without (any) share in that great light; thou art window-shut to the bounteous moon.
تو درون چاه رفتستی ز کاخ ** چه گنه دارد جهانهای فراخ 2830
Thou hast gone from the belvedere into the pit: how are the spacious worlds to blame (for their being invisible to thee)?
جان که اندر وصف گرگی ماند او ** چون ببیند روی یوسف را بگو
The soul that has remained in the quality of wolfishness, how should it behold the face of Joseph? Say!
لحن داودی به سنگ و که رسید ** گوش آن سنگین دلانش کم شنید
The music of David reached (affected) rock and mountain, (but) the ears of those stony-hearted ones heard it not.
آفرین بر عقل و بر انصاف باد ** هر زمان والله اعلم بالرشاد
Blessing ever be on reason and justice!—and God best knoweth the right way.
صدقوا رسلا کراما یا سبا ** صدقوا روحا سباها من سبا
Believe noble Messengers, O Sabá! Believe a spirit made captive by Him who captured it.
صدقوهم هم شموس طالعه ** یومنوکم من مخازی القارعه 2835
Believe them—they are rising suns—and they will preserve thee from the ignominies of al-Qári‘a.
صدقوهم هم بدور زاهره ** قبل ان یلقوکم بالساهره
Believe them—they are shining full-moons—ere they confront thee with al- Sáhira.