English    Türkçe    فارسی   

3
4194-4218

  • ز آب سرد انگور افسرده رهد ** سردی و افسردگی بیرون نهد
  • The frozen grape is thawed by cold water and lays aside its coldness and congealment.
  • تو ز تلخی چونکه دل پر خون شوی ** پس ز تلخیها همه بیرون روی 4195
  • When, from (having endured) bitterness (self-mortification), thy heart is filled with blood (like the grape), then thou wilt escape from all bitternesses.
  • تمثیل صابر شدن مومن چون بر شر و خیر بلا واقف شود
  • A comparison showing how the true believer becomes patient when he understands the inward meaning and the beneficial nature of tribulation.
  • سگ شکاری نیست او را طوق نیست ** خام و ناجوشیده جز بی‌ذوق نیست
  • (If) a dog is not (kept) for hunting, he has no collar: the raw and unboiled is naught but the insipid.”
  • گفت نخود چون چنینست ای ستی ** خوش بجوشم یاریم ده راستی
  • The chickpea said, “Since it is so, O lady, I will gladly boil: give me help in verity!
  • تو درین جوشش چو معمار منی ** کفچلیزم زن که بس خوش می‌زنی
  • In this boiling thou art, as it were, my architect: smite me with the skimming spoon, for thou smitest very delightfully.
  • همچو پیلم بر سرم زن زخم و داغ ** تا نبینم خواب هندستان و باغ
  • I am as the elephant: beat and brand my head, that I may not dream of Hindustán and (its) gardens;
  • تا که خود را در دهم در جوش من ** تا رهی یابم در آن آغوش من 4200
  • So that I may yield myself (submit) to the boiling, to the end that I may find a way to that embrace (of the Beloved);
  • زانک انسان در غنا طاغی شود ** همچو پیل خواب‌بین یاغی شود
  • Because Man, in (the state of) independence, grows insolent and becomes hostile, like the dreaming elephant.
  • پیل چون در خواب بیند هند را ** پیلبان را نشنود آرد دغا
  • When the elephant dreams of Hindustán, he does not hearken to the driver and displays viciousness.”
  • عذر گفتن کدبانو با نخود و حکمت در جوش داشتن کدبانو نخود را
  • (Showing) how the housewife made apologies to the chickpea, and (explaining) the wise purpose in her keeping the chickpea on the boil.
  • آن ستی گوید ورا که پیش ازین ** من چو تو بودم ز اجزای زمین
  • The dame says to it, “Formerly I, like thee, was a part of the earth.
  • چون بنوشیدم جهاد آذری ** پس پذیرا گشتم و اندر خوری
  • After I had drunk a (cup of) fiery self-mortification, then I became an acceptable and worthy one.
  • مدتی جوشیده‌ام اندر زمن ** مدتی دیگر درون دیگ تن 4205
  • For a long while, I boiled in (the world of) Time; for another long while, in the pot of the body.
  • زین دو جوشش قوت حسها شدم ** روح گشتم پس ترا استا شدم
  • By reason of these two boilings I became (a source of) strength to the senses: I became (animal) spirit: then I became thy teacher.
  • در جمادی گفتمی زان می‌دوی ** تا شوی علم و صفات معنوی
  • (Whilst I was) in the inanimate state I used to say (to myself), ‘Thou art running (to and fro in agitation) to the end that thou mayst become (endued with) knowledge and spiritual qualities.’
  • چون شدم من روح پس بار دگر ** جوش دیگر کن ز حیوانی گذر
  • Since I have become (animal) spirit, now (let me) boil once more and pass beyond animality.”
  • از خدا می‌خواه تا زین نکته‌ها ** در نلغزی و رسی در منتها
  • Beseech God continually that you may not stumble over these deep sayings and that you may arrive at the (journey's) end,
  • زانک از قرآن بسی گمره شدند ** زان رسن قومی درون چه شدند 4210
  • For many have been led astray by the Qur’án: by (clinging to) that rope a multitude have fallen into the well.
  • مر رسن را نیست جرمی ای عنود ** چون ترا سودای سربالا نبود
  • There is no fault in the rope, O perverse man, inasmuch as you had no desire for (reaching) the top.
  • باقی قصه‌ی مهمان آن مسجد مهمان کش و ثبات و صدق او
  • The remainder of the story of the guest of that guest-killing mosque, and his firmness and sincerity.
  • آن غریب شهر سربالا طلب ** گفت می‌خسپم درین مسجد بشب
  • That high-aspiring stranger to the town said, “I will sleep in this mosque at night.
  • مسجدا گر کربلای من شوی ** کعبه‌ی حاجت‌روای من شوی
  • O mosque, if thou become my Karbalá, thou wilt be the Ka'ba that fulfils my need.
  • هین مرا بگذار ای بگزیده دار ** تا رسن‌بازی کنم منصوروار
  • Hark, give me leave, O chosen house, that I may perform a rope-dance, like Mansúr (Halláj)!
  • گر شدیت اندر نصیحت جبرئیل ** می‌نخواهد غوث در آتش خلیل 4215
  • If in counselling (me) ye have become (as) Gabriel, (yet) Khalíl (Abraham) will not crave succour in the fire.
  • جبرئیلا رو که من افروخته ** بهترم چون عود و عنبر سوخته
  • Begone, O (thou who art like) Gabriel, for, having been kindled (with the flame of love), I, like aloes-wood and ambergris, am better (when) burnt.
  • جبرئیلا گر چه یاری می‌کنی ** چون برادر پاس داری می‌کنی
  • O Gabriel, although thou art helping and guarding (me) like a brother,
  • ای برادر من بر آذر چابکم ** من نه آن جانم که گردم بیش و کم
  • (Yet), O brother, I am eager for the fire: I am not that (animal) spirit, that I should become more and (then) less.”