بدرگی و منبلی و حرص و آز ** چون کنی پنهان بشید ای مکرساز
How by means of hypocrisy, O contriver of fraud, wilt thou conceal depravity of nature and (spiritual) sloth and greed and concupiscence?
خویش را منصور حلاجی کنی ** آتشی در پنبه‌ی یاران زنی
Thou makest thyself a Mansúr-i Halláj and settest fire to the cotton of thy friends,
که بنشناسم عمر از بولهب ** باد کره‌ی خود شناسم نیمشب
Saying, “I do not know ‘Umar from Bú Lahab, (but) I know the wind of my ass-colt at midnight.”
ای خری کین از تو خر باور کند ** خویش را بهر تو کور و کر کند
Oh, the ass that would believe this from an ass like thee, and would make himself blind and deaf for thy sake!
خویش را از ره‌روان کمتر شمر ** تو حریف ره‌ریانی گه مخور695
Do not count thyself one of the travellers on the Way; thou art a comrade of them that defile the Way: do not eat dung (do not talk rubbish)!
باز پر از شید سوی عقل تاز ** کی پرد بر آسمان پر مجاز
Fly back from hypocrisy, hasten towards Reason: how shall the wing of the phenomenal (unreal) soar to Heaven?
خویشتن را عاشق حق ساختی ** عشق با دیو سیاهی باختی
Thou hast feigned to be a lover of God, (but in truth) thou hast played the game of love with a black devil.
عاشق و معشوق را در رستخیز ** دو بدو بندند و پیش آرند تیز
At the Resurrection lover and beloved shall be tied in couples and quickly brought forward (to judgement).
تو چه خود را گیج و بی‌خود کرده‌ای ** خون رز کو خون ما را خورده‌ای
Why hast thou made thyself crazy and senseless? Where is the blood of the vine? Thou hast drunk our blood,
رو که نشناسم ترا از من بجه ** عارف بی‌خویشم و بهلول ده700
(Saying), “Begone, I do not know thee: spring away from me. I am a gnostic who is beside himself and (I am) the Buhlúl of the village.”
تو توهم می‌کنی از قرب حق ** که طبق‌گر دور نبود از طبق
Thou art conceiving a false opinion of thy nearness to God, thinking that the Tray-maker is not far from the tray;
این نمی‌بینی که قرب اولیا ** صد کرامت دارد و کار و کیا
(And) thou dost not see this, that the nearness of the saints (to God) hath a hundred miracles and pomps and powers.
آهن از داوود مومی می‌شود ** موم در دستت چو آهن می‌بود
By David iron is made (soft as) a piece of wax; in thy hand wax is (hard) as iron.
قرب خلق و رزق بر جمله‌ست عام ** قرب وحی عشق دارند این کرام
Nearness (to God) in respect of (His) creating and sustaining (us) is common to all, (but only) these noble ones possess the nearness (consisting) of the inspiration of Love.
قرب بر انواع باشد ای پدر ** می‌زند خورشید بر کهسار و زر705
Nearness is of various kinds, O father: the sun strikes (both) on the mountains and on the gold (in the mine);
لیک قربی هست با زر شید را ** که از آن آگه نباشد بید را
But between the sun and the gold there is a nearness (affinity) of which the bíd-tree hath no knowledge.
شاخ خشک و تر قریب آفتاب ** آفتاب از هر دو کی دارد حجاب
(Both) the dry and fresh bough are near to the sun: how should the sun be screened off from either?
لیک کو آن قربت شاخ طری ** که ثمار پخته از وی می‌خوری
But where is the nearness of the sappy bough, from which you eat ripe fruit?
شاخ خشک از قربت آن آفتاب ** غیر زوتر خشک گشتن گو بیاب
From nearness to the sun let the dry bough get (if it can) anything besides withering sooner!
آنچنان مستی مباش ای بی‌خرد ** که به عقل آید پشیمانی خورد710
O man without wisdom, do not be an inebriate of the sort that (when) he comes (back) to his wits he feels sorry;
بلک از آن مستان که چون می می‌خورند ** عقلهای پخته حسرت می‌برند
Nay, be one of those inebriates on account of whom, whilst they are drinking the wine (of Divine Love), mature (strong) intellects suffer regret.
ای گرفته همچو گربه موش پیر ** گر از آن می شیرگیری شیر گیر
O thou who, like a cat, hast caught (nothing better than) an old mouse, if thou art pot-valiant with that wine (of Love), catch the Lion!
ای بخورده از خیالی جام هیچ ** همچو مستان حقایق بر مپیچ
O thou who hast quaffed the cup of Naught from a phantom, do not reel like them that are intoxicated with the (Divine) realities.
می‌فتی این سو و آن سو مست‌وار ** ای تو این سو نیستت زان سو گذار
Thou art falling to this side and that, like the drunken: O thou (who art) on this side, there is no passage for thee on that side.
گر بدان سو راه یابی بعد از آن ** گه بدین سو گه بدان سو سر فشان715
If thou (ever) find the way to that side, thenceforth toss thy head now to this side, now to that!