-
ای شغالان هین مخوانیدم شغال ** کی شغالی را بود چندین جمال
- O jackals, take heed, do not call me a jackal: how should a jackal have so much beauty?”
-
آن شغالان آمدند آنجا بجمع ** همچو پروانه به گرداگرد شمع
- Those jackals came thither en masse, like moths around the candle.
-
پس چه خوانیمت بگو ای جوهری ** گفت طاوس نر چون مشتری
- “Say then, what shall we call thee, O creature of (pure) substance?” He replied, “ A peacock (brilliant) as Jupiter.”
-
پس بگفتندش که طاوسان جان ** جلوهها دارند اندر گلستان
- Then they said to him, “The spiritual peacocks have displays (with the Beloved) in the Rose-garden:
-
تو چنان جلوه کنی گفتا که نی ** بادیه نارفته چون کوبم منی 775
- Dost thou display thyself like that?” “No,” said he: “not having gone into the desert, how should I tread (the valley of) Mina?”
-
بانگ طاووسان کنی گفتا که لا ** پس نهای طاووس خواجه بوالعلا
- “Dost thou utter the cry of peacocks?” “Nay,” said he. “Then, Master Bu’l-‘Alam thou art not a peacock.
-
خلعت طاووس آید ز آسمان ** کی رسی از رنگ و دعویها بدان
- The peacock’s garment of honour comes from Heaven: how wilt thou attain thereto by means of colours and pretences?”
-
تشبیه فرعون و دعوی الوهیت او بدان شغال کی دعوی طاوسی میکرد
- Comparison of Pharaoh and his pretence of divinity to the jackal which pretended to be a peacock.
-
همچو فرعونی مرصع کرده ریش ** برتر از عیسی پریده از خریش
- Thou art even as Pharaoh, who bejeweled his beard and in his asinine folly soared higher than Jesus.
-
او هم از نسل شغال ماده زاد ** در خم مالی و جاهی در فتاد
- He too was born of the generation of the she-jackal and fell into a vat of riches and power.
-
هر که دید آن جاه و مالش سجده کرد ** سجدهی افسوسیان را او بخورد 780
- Every one who beheld his power and riches bowed down to him in worship: he swallowed the worship of the idle mockers (worldlings).
-
گشت مستک آن گدای ژندهدلق ** از سجود و از تحیرهای خلق
- That beggar in tattered cloak became miserably drunken with the people’s worship and feelings of amazement.
-
مال مار آمد که در وی زهرهاست ** و آن قبول و سجدهی خلق اژدهاست
- Riches are a snake, for therein are poisons; and popular favour and worship is a dragon.
-
های ای فرعون ناموسی مکن ** تو شغالی هیچ طاووسی مکن
- Ah, do not assume a virtue (which thou dost not possess), O Pharaoh: thou art a jackal, do not in any wise behave as a peacock.
-
سوی طاووسان اگر پیدا شوی ** عاجزی از جلوه و رسوا شوی
- If thou appear in the direction of the peacocks, thou art in capable of (their) display and thou wilt be put to shame.
-
موسی و هارون چو طاووسان بدند ** پر جلوه بر سر و رویت زدند 785
- Moses and Aaron were as peacocks: they flapped the wings of display upon thy head and face.
-
زشتیت پیدا شد و رسواییت ** سرنگون افتادی از بالاییت
- Thy foulness and disgrace were exposed, thou didst fall head-long from thy height.
-
چون محک دیدی سیه گشتی چو قلب ** نقش شیری رفت و پیدا گشت کلب
- When thou sawest the touchstone, thou becamest black, like adulterated coin: the leonine figure vanished, and the dog was revealed.
-
ای سگگرگین زشت از حرص و جوش ** پوستین شیر را بر خود مپوش
- O foul mangy dog, through greed and exuberant insolence do not clothe thyself in the lion’s skin.
-
غرهی شیرت بخواهد امتحان ** نقش شیر و آنگه اخلاق سگان
- The roar of the lion will demand from thee the test (of thy sincerity). The figure of a lion , and then the dispositions of dogs!
-
تفسیر ولتعرفنهم فی لحن القول
- Explanation of (the text), And thou wilt surely know them in the perversion of their speech.
-
گفت یزدان مر نبی را در مساق ** یک نشانی سهلتر ز اهل نفاق 790
- God said to the Prophet in the course (of the Qur’án), “One sign of the hypocritical is easier (to perceive than other signs):
-
گر منافق زفت باشد نغز و هول ** وا شناسی مر ورا در لحن و قول
- Though the hypocrite be big, handsome, and terrible, thou wilt recognise him in his perverse enunciation and speech.”
-
چون سفالین کوزهها را میخری ** امتحانی میکنی ای مشتری
- When you are buying earthenware pots, you make a trial, O purchaser.
-
میزنی دستی بر آن کوزه چرا ** تا شناسی از طنین اشکسته را
- You give the pot a tap with your hand: why? In order that you may know the cracked one by the sound (which it makes).
-
بانگ اشکسته دگرگون میبود ** بانگ چاووشست پیشش میرود
- The voice of the cracked one is different; the voice is a cháwúsh (beadle): it goes in front of it (the pot).
-
بانگ میآید که تعریفش کند ** همچو مصدر فعل تصریفش کند 795
- The voice comes in order to make it known: it determines (the character of) it, as the verb (determines the form of) the masdar (verbal noun).