English    Türkçe    فارسی   

4
2245-2269

  • آن یکی مرغی گرفت از مکر و دام ** مرغ او را گفت ای خواجه‌ی همام 2245
  • A certain man caught a bird by guile and trap: the bird said to him, “O noble sire,

  • به تو بسی گاوان و میشان خورده‌ای ** تو بسی اشتر به قربان کرده‌ای
  • Thou hast eaten many oxen and sheep, thou hast sacrificed many camels;

  • تو نگشتی سیر زانها در زمن ** هم نگردی سیر از اجزای من
  • Thou hast never in the world been sated by them, neither wilt thou be sated by my limbs.

  • هل مرا تا که سه پندت بر دهم ** تا بدانی زیرکم یا ابلهم
  • Let me go, that I may bestow on thee three counsels, that thou mayst perceive whether I am wise or foolish.

  • اول آن پند هم در دست تو ** ثانیش بر بام کهگل بست تو
  • (I will give thee) the first of those counsels on thy hand, the second of them on thy plastered roof,

  • وآن سوم پند دهم من بر درخت ** که ازین سه پند گردی نیکبخت 2250
  • And the third counsel I will give thee on a tree. (Let me go), for thou wilt become fortunate through these three counsels.

  • آنچ بر دستست اینست آن سخن ** که محالی را ز کس باور مکن
  • (As for) that saying which is (to be said) on thy hand, ’tis this: ‘do not believe an absurdity (when thou hearest it) from any one.’”

  • بر کفش چون گفت اول پند زفت ** گشت آزاد و بر آن دیوار رفت
  • When it (the bird) had uttered the first grave counsel on his palm, it became free and went (to perch) on the wall (of his house),

  • گفت دیگر بر گذشته غم مخور ** چون ز تو بگذشت زان حسرت مبر
  • And said, “The second is, ‘do not grieve over (what is) past: when it has passed from thee, do not feel regret for it.’”

  • بعد از آن گفتش که در جسمم کتیم ** ده درمسنگست یک در یتیم
  • After that, it said to him, “In my body is concealed a solitary (large and precious) pearl, ten dirhems in weight.

  • دولت تو بخت فرزندان تو ** بود آن گوهر به حق جان تو 2255
  • By thy soul's truth (as sure as thou livest), that jewel was thy fortune and the luck of thy children.

  • فوت کردی در که روزی‌ات نبود ** که نباشد مثل آن در در وجود
  • Thou hast missed the pearl, for it was not thy appointed lot (to gain it)—a pearl the like of which is not in existence.”

  • آنچنان که وقت زادن حامله ** ناله دارد خواجه شد در غلغله
  • Even as a woman big with child keeps wailing at the time of parturition, so the Khwája began to cry out clamorously.

  • مرغ گفتش نی نصیحت کردمت ** که مبادا بر گذشته‌ی دی غمت
  • The bird said to him, “Did not I admonish thee, saying, ‘Let there be no grief in thee for what passed yesterday’?

  • چون گذشت و رفت غم چون می‌خوری ** یا نکردی فهم پندم یا کری
  • Since it is past and gone, why art thou grieving? Either thou didst not understand my counsel or thou art deaf.

  • وان دوم پندت بگفتم کز ضلال ** هیچ تو باور مکن قول محال 2260
  • And (as regards) the second counsel I gave thee, (namely), ‘Do not from misguidedness put any belief in an absurd statement,’

  • من نیم خود سه درمسنگ ای اسد ** ده درمسنگ اندرونم چون بود
  • O lion, I myself do not weigh ten dirhems: how should the weight of ten dirhems be within me?”

  • خواجه باز آمد به خود گفتا که هین ** باز گو آن پند خوب سیومین
  • The Khwája came back to himself (recovered his wits) and said, “Hark, disclose the third (piece of) excellent counsel.”

  • گفت آری خوش عمل کردی بدان ** تا بگویم پند ثالث رایگان
  • “Yes,” said the bird, “thou hast made good use of those (former counsels), that I should tell (thee) the third counsel in vain!”

  • پند گفتن با جهول خوابناک ** تخت افکندن بود در شوره خاک
  • To give counsel to a sleepy ignoramus is to scatter seed in nitrous soil.

  • چاک حمق و جهل نپذیرد رفو ** تخم حکمت کم دهش ای پندگو 2265
  • The rent of folly and ignorance does not admit of being patched up: do not give the seed of wisdom to him (the fool), O counsellor.

  • چاره اندیشیدن آن ماهی نیم‌عاقل و خود را مرده کردن
  • How the half-intelligent fish devised a means (of escape) and feigned to be dead.

  • گفت ماهی دگر وقت بلا ** چونک ماند از سایه‌ی عاقل جدا
  • The second fish said in the hour of tribulation, when he was left sundered from the shadow (protection) of the intelligent one,

  • کو سوی دریا شد و از غم عتیق ** فوت شد از من چنان نیکو رفیق
  • “He hath gone towards the sea and is freed from sorrow: such a good comrade hath been lost to me!

  • لیک زان نندیشم و بر خود زنم ** خویشتن را این زمان مرده کنم
  • But I will not think of that and will attend to myself: at this (present) time I will feign to be dead.

  • پس برآرم اشکم خود بر زبر ** پشت زیر و می‌روم بر آب بر
  • Then I will turn my belly upwards and my back downwards and will move on the water.