English    Türkçe    فارسی   

4
2832-2856

  • چون درخت و سنگ کاندر هر مقام ** مصطفی را کرده ظاهرالسلام
  • (And) as the trees and stones which everywhere overtly made the salaam to Mustafá (Mohammed).

  • جواب دهری کی منکر الوهیت است و عالم را قدیم می‌گوید
  • Reply to the materialist who disbelieves in the Deity and says that the world is eternal.

  • دی یکی می‌گفت عالم حادثست ** فانیست این چرخ و حقش وارثست
  • Yesterday some one was saying, “The world is originated in time: this heaven is passing away, and God is its inheritor.”

  • فلسفیی گفت چون دانی حدوث ** حادثی ابر چون داند غیوث
  • A philosopher said, “How do you know (its) temporal origin? How should the rain know the temporality of the cloud?

  • ذره‌ای خود نیستی از انقلاب ** تو چه می‌دانی حدوث آفتاب 2835
  • You are not even a mote of the (celestial) revolution: how should you know the temporality of the sun?

  • کرمکی کاندر حدث باشد دفین ** کی بداند آخر و بدو زمین
  • The little worm that is buried in filth—how should it know the end and beginning of the earth?

  • این به تقلید از پدر بشنیده‌ای ** از حماقت اندرین پیچیده‌ای
  • You have heard this by rote from your father: through foolishness you have become involved in this (belief).

  • چیست برهان بر حدوث این بگو ** ورنه خامش کن فزون گویی مجو
  • What is the demonstrative argument for its temporality? Tell (me) or else keep silence and do not seek (indulge in) excessive talk.”

  • گفت دیدم اندرین بحث عمیق ** بحث می‌کردند روزی دو فریق
  • He said, “One day I saw two parties searching in this deep sea,

  • در جدال و در خصام و در ستوه ** گشت هنگامه بر آن دو کس گروه 2840
  • (Engaged) in disputation and controversy and desperate battle: a crowd gathered round those two persons.

  • من به سوی جمع هنگامه شدم ** اطلاع از حال ایشان بستدم
  • I went towards the crowded multitude and took notice of their (the disputants') affair.

  • آن یکی می‌گفت گردون فانیست ** بی‌گمانی این بنا را بانیست
  • One was saying, ‘The sky will pass away: without any doubt, this edifice hath a builder.’

  • وان دگر گفت این قدیم و بی کیست ** نیستش بانی و یا بانی ویست
  • The other said, ‘It is eternal and timeless: it hath no builder, or else it is (itself) the builder.’

  • گفت منکر گشته‌ای خلاق را ** روز و شب آرنده و رزاق را
  • He (his adversary) said, ‘You have denied the Creator, the Producer of day and night and the Giver of sustenance.’

  • گفت بی برهان نخواهم من شنید ** آنچ گولی آن به تقلیدی گزید 2845
  • He (the philosopher) said, ‘Without clear evidence, I will not listen to that which an ignoramus has accepted by rote.

  • هین بیاور حجت و برهان که من ** نشنوم بی حجت این را در زمن
  • Come, bring the proof and evidence, for never in the world will I hearken to this without proof.’

  • گفت حجت در درون جانمست ** در درون جان نهان برهانمست
  • ‘The proof,’ he replied, ‘is within my soul: my evidence is hidden within my soul.

  • تو نمی‌بینی هلال از ضعف چشم ** من همی بینم مکن بر من تو خشم
  • You, from weakness of eye, are not seeing the new moon: (if) I am seeing it, do not you be angry with me.’

  • گفت و گو بسیار گشت و خلق گیج ** در سر و پایان این چرخ پسیج
  • There was much debate, and the people became perplexed as to the beginning and end of this well-ordered celestial sphere.

  • گفت یارا در درونم حجتیست ** بر حدوث آسمانم آیتیست 2850
  • He (the pious man) said, ‘Friend, within me is a (decisive) proof: I have a (manifest) sign indicating the temporal origin of the sky.

  • من یقین دارم نشانش آن بود ** مر یقین‌دان را که در آتش رود
  • I possess the certainty: for him that hath certain knowledge the token thereof is that he will go into the fire.

  • در زبان می‌ناید آن حجت بدان ** هم‌چو حال سر عشق عاشقان
  • Like the inmost feelings of love in lovers, that proof, (you must) know, does not come (to utterance) on the tongue.

  • نیست پیدا سر گفت و گوی من ** جز که زردی و نزاری روی من
  • The inmost meaning of my words is not apparent, except (in) the pallor and haggardness of my face.

  • اشک و خون بر رخ روانه می‌دود ** حجت حسن و جمالش می‌شود
  • Tears and blood roll on my cheeks and become the proof of His (the Beloved's) comeliness and beauty.’

  • گفت من اینها ندانم حجتی ** که بود در پیش عامه آیتی 2855
  • He (the philosopher) replied, ‘I do not deem these things to be such a proof as would be a manifest sign to the vulgar.’

  • گفت چون قلبی و نقدی دم زنند ** که تو قلبی من تکویم ارجمند
  • He (the other) said, ‘When a base and a genuine coin boast, saying (to each other), “Thou art base; I am good and valuable,”