دونترین کسبی که در عالم رود ** هیچ بیارشاد استادی بود
The meanest earning that goes on in the world, is it ever (practised) without the guidance of a master?
اولش علمست آنگاهی عمل ** تا دهد بر بعد مهلت یا اجل 1055
Its beginning is knowledge; then (follows) action, that it may yield fruit after a time or after death.
استعینوا فیالحرف یا ذا النهی ** من کریم صالح من اهلها
Seek help in (acquiring) crafts, O possessor of intelligence, from a generous and righteous craftsman.
اطلب الدر اخی وسط الصدف ** واطلب الفن من ارباب الحرف
Seek the pearl in the oyster-shell, my brother, and seek technical skill from the craftsmen.
ان رایتم ناصحین انصفوا ** بادروا التعلیم لا تستنکفوا
If ye see sincere (spiritual) advisers, deal fairly (with them) and be eager to learn: do not show disdain.
در دباغی گر خلق پوشید مرد ** خواجگی خواجه را آن کم نکرد
If the man (engaged) in tanning wore a threadbare garment, that did not diminish the master's mastery (of his trade);
وقت دم آهنگر ار پوشید دلق ** احتشام او نشد کم پیش خلق 1060
If the ironsmith wore a patched frock when blowing the bellows, his reputation was not impaired in the eyes of the people.
پس لباس کبر بیرون کن ز تن ** ملبس ذل پوش در آموختن
Therefore strip the raiment of pride from thy body: in learning, put on the garment of humility.
علم آموزی طریقش قولی است ** حرفت آموزی طریقش فعلی است
If thou wouldst learn (theoretical) knowledge, the way of (acquiring) it is oral; if thou wouldst learn a craft, the way of (acquiring) it is practical (by practice).
فقر خواهی آن به صحبت قایمست ** نه زبانت کار میآید نه دست
If thou desire (spiritual) poverty, that depends on companionship (with a Shaykh): neither thy tongue nor thy hand avails.
دانش آن را ستاند جان ز جان ** نه ز راه دفتر و نه از زبان
Soul receives from soul the knowledge thereof, not by way of book nor from tongue.
در دل سالک اگر هست آن رموز ** رمزدانی نیست سالک را هنوز 1065
If those mysteries (of spiritual poverty) are in the traveller's heart, knowledge of the mystery is not yet possessed by the traveller.
تا دلش را شرح آن سازد ضیا ** پس الم نشرح بفرماید خدا
(Let him wait) until the expansion (illumination) of his heart shall make it (full of) the Light: then God saith, “Did not We expand …?
که درون سینه شرحت دادهایم ** شرح اندر سینهات بنهادهایم
For We have given thee the expansion (illumination) within thy breast, We have put the expansion into thy breast.”
تو هنوز از خارج آن را طالبی ** محلبی از دیگران چون حالبی
Thou art still seeking it from outside; thou art a source of milk: how art thou a milker of others?
چشمهی شیرست در تو بیکنار ** تو چرا میشیر جویی از تغار
There is an illimitable fountain of milk within thee: why art thou seeking milk from the pail?
منفذی داری به بحر ای آبگیر ** ننگ دار از آب جستن از غدیر 1070
O lake, thou hast a channel to the Sea: be ashamed to seek water from the pool;
که الم نشرح نه شرحت هست باز ** چون شدی تو شرحجو و کدیهساز
For did not We expand…? Again, hast not thou the expansion? How art thou become a seeker of the expansion and a mendicant?
در نگر در شرح دل در اندرون ** تا نیاید طعنهی لا تبصرون
Contemplate the expansion of the heart within (thee), lest there come the reproach, Do not ye see?
تفسیر و هو معکم
Commentary on “And He is with you.”
یک سپد پر نان ترا بیفرق سر ** تو همی خواهی لب نان در به در
There is a basket full of loaves on the crown of thy head, and thou art begging a crust of bread from door to door.
در سر خود پیچ هل خیرهسری ** رو در دل زن چرا بر هر دری
Attend to thine own head, abandon giddy-headedness; go, knock at the door of thy heart: why art thou (knocking) at every door?
تا بزانویی میان آبجو ** غافل از خود زین و آن تو آب جو 1075
Whilst thou art up to the knee in the river-water, thou art heedless of thyself and art seeking water from this one and that one.
پیش آب و پس هم آب با مدد ** چشمها را پیش سد و خلف سد
Water in front; and behind, too, an unfailing supply of water; (but) before thine eyes is a barrier and behind them a barrier.
اسپ زیر ران و فارس اسپجو ** چیست این گفت اسپ لیکن اسپ کو
The horse is under the (rider's) thigh, and the rider is seeking the horse. (When asked), “What is this?” he says, “A horse, but where is the horse?”
هی نه اسپست این به زیر تو پدید ** گفت آری لیک خود اسپی که دید
“Eh, is not this a horse under thee, plain to see?” “Yes,” says he, “but who ever saw a horse?”