یا مریض القلب عرج للعلاج ** جملة التدبیر تبدیل المزاج
O thou whose heart is sick, turn to the remedy: the entire regimen is change of disposition.
ایها المحبوس فی رهن الطعام ** سوف تنجو ان تحملت الفطام 295
O thou who art kept in pawn to food, thou wilt escape if thou suffer thyself to be weaned.
ان فی‌الجوع طعام وافر ** افتقدها وارتج یا نافر
Verily, in hunger there is plenteous food: search after it diligently and cherish the hope (of finding it), O shrinker.
اغتذ بالنور کن مثل البصر ** وافق الاملاک یا خیر البشر
Feed on the Light, be like the eye, be in accord with the angels, O best of mankind.
چون ملک تسبیح حق را کن غذا ** تا رهی هم‌چون ملایک از اذا
Like the Angel, make the glorification of God thy food, that like the angels thou mayst be delivered from vexation.
جبرئیل ار سوی جیفه کم تند ** او به قوت کی ز کرکس کم زند
If Gabriel pays no attention to the carcase, (yet) how should he be inferior in strength to the vulture?
حبذا خوانی نهاده در جهان ** لیک از چشم خسیسان بس نهان 300
What a goodly table is spread in the world! But it is quite hidden from the eyes of the vile.
گر جهان باغی پر از نعمت شود ** قسم موش و مار هم خاکی بود
Though the world should become a delightful orchard, still the portion of the mouse and the snake would consist of earth.
انکار اهل تن غذای روح را و لرزیدن ایشان بر غذای خسیس
How the corporealists ignore the food of the spirit and tremble with anxiety for the vile food.
قسم او خاکست گر دی گر بهار ** میر کونی خاک چون نوشی چو مار
Its (the vile creature's) food is earth, whether in winter or in spring; thou art the lord of creation: how is it thou eatest earth like the snake?
در میان چوب گوید کرم چوب ** مر کرا باشد چنین حلوای خوب
The wood-worm in the midst of wood says, “For whom (else) should be such fine sweetmeat?”
کرم سرگین در میان آن حدث ** در جهان نقلی نداند جز خبث
The dung-worm amidst (all) that pollution knows no dessert in the world but filth.
مناجات
Prayer.
ای خدای بی‌نظیر ایثار کن ** گوش را چون حلقه دادی زین سخن 305
O God who art without peer, show favour! Since Thou hast bestowed on (our) ear this discourse as an ear-ring,
گوش ما گیر و بدان مجلس کشان ** کز رحیقت می‌خورند آن سرخوشان
Take hold of our ear and draw us along to the assembly where the joyous revellers drink of Thy wine.
چون به ما بویی رسانیدی ازین ** سر مبند آن مشک را ای رب دین
Forasmuch as Thou hast caused a waft of its perfume to reach us, do not stopple the head (mouth) of that wine-skin, O Lord of the Judgement!
از تو نوشند ار ذکورند ار اناث ** بی‌دریغی در عطا یا مستغاث
Whether they are male or female, they (all Thy creatures) drink from Thee: O Thou whose help is besought, Thou art stintless in giving.
ای دعا ناگفته از تو مستجاب ** داده دل را هر دمی صد فتح باب
O Thou by whom the unspoken prayer is answered, who bestowest at every moment a hundred bounties on the heart,
چند حرفی نقش کردی از رقوم ** سنگها از عشق آن شد هم‌چو موم 310
Thou hast limned some letters of writing: rocks have become (soft) as wax for love of them.
نون ابرو صاد چشم و جیم گوش ** بر نوشتی فتنه‌ی صد عقل و هوش
Thou hast scribed the nún of the eyebrow, the sád of the eye, and the jím of the ear as a distraction to a hundred minds and understandings.
زان حروفت شد خرد باریک‌ریس ** نسخ می‌کن ای ادیب خوش‌نویس
By those letters of Thine the intellect is made to weave subtle coils (of perplexity): write on, O accomplished Calligrapher!
در خور هر فکر بسته بر عدم ** دم به دم نقش خیالی خوش رقم
At each moment Thou shapest beauteously pictured forms of phantasy, suitable to every thought, upon (the page of) non-existence.
حرفهای طرفه بر لوح خیال ** بر نوشته چشم و عارض خد و خال
On the tablet of phantasy Thou inscribest wondrous letters— eye and profile and cheek and mole.
بر عدم باشم نه بر موجود مست ** زانک معشوق عدم وافی‌ترست 315
I am drunken with desire for non-existence, not for the existent, because the Beloved of (the world of) non-existence is more faithful.
عقل را خط خوان آن اشکال کرد ** تا دهد تدبیرها را زان نورد
He (God) made the intellect a reader of those figured characters, that thereby He might put an end to its contrivances.
تمثیل لوح محفوظ و ادراک عقل هر کسی از آن لوح آنک امر و قسمت و مقدور هر روزه‌ی ویست هم چون ادراک جبرئیل علیه‌السلام هر روزی از لوح اعظم عقل مثال جبرئیلست و نظر او به تفکر به سوی غیبی که معهود اوست در تفکر و اندیشه‌ی کیفیت معاش و بیرون شو کارهای هر روزینه مانند نظر جبرئیلست در لوح و فهم کردن او از لوح
Comparison of the Guarded Tablet (the Logos), and the perception there from by every individual's mind of his daily fate and portion and lot, to the daily perception (of the Divine decree) by Gabriel, on whom be peace, from the Most Great Tablet.
چون ملک از لوح محفوظ آن خرد ** هر صباحی درس هر روزه برد
Like the Angel, the intellect receives (reads) every morning its daily lesson from the Guarded Tablet.
بر عدم تحریرها بین بی‌بنان ** و از سوادش حیرت سوداییان
Behold the inscriptions made without (use of) fingers upon non-existence and the amazement of the madmen at the blackness of them.