English    Türkçe    فارسی   

5
4067-4091

  • بود عارف را همین خوف و رجا  ** سابقه‌دانیش خورد آن هر دو را 
  • (Formerly) the gnostic had the same fear and hope (as the ascetic), (but) his knowledge of the past devoured both those (feelings).

  • دید کو سابق زراعت کرد ماش  ** او همی‌داند چه خواهد بود چاش 
  • He perceived that in the past he had sown pulse: he knows what the produce will be.

  • عارفست و باز رست از خوف و بیم  ** های هو را کرد تیغ حق دو نیم 
  • He is a gnostic and has been delivered from fear and dread: the sword of God has cut lamentation asunder

  • بود او را بیم و اومید از خدا  ** خوف فانی شد عیان گشت آن رجا  4070
  • (Formerly) he had from God (feelings of) fear and hope: the fear has passed away and the hope has come into clear view.

  • چون شکست او گوهر خاص آن زمان  ** زان امیران خاست صد بانگ و فغان 
  • When he (Ayáz) broke that choice pearl, thereupon from the Amirs arose a hundred clamours and outcries—

  • کین چه بی‌باکیست والله کافرست  ** هر که این پر نور گوهر را شکست 
  • “What recklessness is this! By God, whoever has broken this luminous pearl is an infidel”—

  • وآن جماعت جمله از جهل و عما  ** در شکسته در امر شاه را 
  • And (yet) the whole company (of Amirs) in their ignorance and blindness had broken the pearl of the King’s command.

  • قیمتی گوهر نتیجه‌ی مهر و ود  ** بر چنان خاطر چرا پوشیده شد 
  • The precious pearl, the product of love and affection—why was it (ever) veiled from hearts like those?

  • تشنیع زدن امرا بر ایاز کی چرا شکستش و جواب دادن ایاز ایشان را 
  • How the Amirs reviled Ayáz, saying, “Why did he break it?” and how Ayáz answered them.

  • گفت ایاز ای مهتران نامور  ** امر شه بهتر به قیمت یا گهر  4075
  • Ayáz said, “O renowned princes, is the King’s command more precious or the pearl?

  • امر سلطان به بود پیش شما  ** یا که این نیکو گهر بهر خدا 
  • In your eyes is the command of the sovereign or this goodly pearl superior? For God’s sake (tell me that)!

  • ای نظرتان بر گهر بر شاه نه  ** قبله‌تان غولست و جاده‌ی راه نه 
  • O ye whose gaze is (fixed) upon the pearl, not upon the King, the ghoul is your object of desire, not the highway.

  • من ز شه بر می‌نگردانم بصر  ** من چو مشرک روی نارم با حجر 
  • I will never avert my gaze from the King, I will not turn my face towards a stone, like the polytheist.

  • بی‌گهر جانی که رنگین سنگ را  ** برگزیند پس نهد شاه مرا 
  • Devoid of the (spiritual) pearl is the soul that prefers a coloured stone and puts my King behind.”

  • پشت سوی لعبت گل‌رنگ کن  ** عقل در رنگ‌آورنده دنگ کن  4080
  • Turn thy back towards the rose-colored doll, lose thy reason in Him who bestows the colour.

  • اندر آ در جو سبو بر سنگ زن  ** آتش اندر بو و اندر رنگ زن 
  • Come into the river (of reality), dash the pitcher (of phenomenal form) against the stone, set fire to (mere) scent and colour.

  • گر نه‌ای در راه دین از ره‌زنان  ** رنگ و بو مپرست مانند زنان 
  • If thou art not one of the brigands on the Way of the Religion, do not be addicted, like women, to colour and scent.

  • سر فرود انداختند آن مهتران  ** عذرجویان گشه زان نسیان به جان 
  • Those princes cast down their heads, craving with (all) their soul to be excused for that (act of) forgetfulness.

  • از دل هر یک دو صد آه آن زمان  ** هم‌چو دودی می‌شدی تا آسمان 
  • At that moment from the heart of each one (of them) two hundred sighs were going (up), like a (great) smoke, to heaven.

  • کرد اشارت شه به جلاد کهن  ** که ز صدرم این خسان را دور کن  4085
  • The King made a sign to the ancient executioner, as though to say, "Remove these vile wretches from my seat of honour.

  • این خسان چه لایق صدر من‌اند  ** کز پی سنگ امر ما را بشکنند 
  • How are these vile wretches worthy of my seat of honour, when they break my command for the sake of a stone?

  • امر ما پیش چنین اهل فساد  ** بهر رنگین سنگ شد خوار و کساد 
  • For the sake of a coloured stone my command is held contemptible and cheap by evil-doers like these.”

  • قصد شاه به کشتن امرا و شفاعت کردن ایاز پیش تخت سلطان کی ای شاه عالم العفو اولی 
  • How the King was about to kill the Amirs, and how Ayáz made intercession before the royal throne, saying, “‘Tis better to forgive.”

  • پس ایاز مهرافزا بر جهید  ** پیش تخت آن الغ سلطان دوید 
  • Then Ayáz, who was abounding in love, sprang up and ran to the throne of that mighty Sultan.

  • سجده‌ای کرد و گلوی خود گرفت  ** کای قبادی کز تو چرخ آرد شگفت 
  • He made a prostration and spoke with bated breath, saying, "O Emperor at whom the celestial sphere is astounded,

  • ای همایی که همایان فرخی  ** از تو دارند و سخاوت هر سخی  4090
  • O Humá from whom (all) humá’s have (their) auspiciousness, and every man (his) generosity,

  • ای کریمی که کرمهای جهان  ** محو گردد پیش ایثارت نهان 
  • O Noble One before whose self-sacrifice (all) acts of nobility in the world are hidden (eclipsed) and disappear,