-
قیمتی گوهر نتیجهی مهر و ود ** بر چنان خاطر چرا پوشیده شد
- The precious pearl, the product of love and affection—why was it (ever) veiled from hearts like those?
-
تشنیع زدن امرا بر ایاز کی چرا شکستش و جواب دادن ایاز ایشان را
- How the Amirs reviled Ayáz, saying, “Why did he break it?” and how Ayáz answered them.
-
گفت ایاز ای مهتران نامور ** امر شه بهتر به قیمت یا گهر 4075
- Ayáz said, “O renowned princes, is the King’s command more precious or the pearl?
-
امر سلطان به بود پیش شما ** یا که این نیکو گهر بهر خدا
- In your eyes is the command of the sovereign or this goodly pearl superior? For God’s sake (tell me that)!
-
ای نظرتان بر گهر بر شاه نه ** قبلهتان غولست و جادهی راه نه
- O ye whose gaze is (fixed) upon the pearl, not upon the King, the ghoul is your object of desire, not the highway.
-
من ز شه بر مینگردانم بصر ** من چو مشرک روی نارم با حجر
- I will never avert my gaze from the King, I will not turn my face towards a stone, like the polytheist.
-
بیگهر جانی که رنگین سنگ را ** برگزیند پس نهد شاه مرا
- Devoid of the (spiritual) pearl is the soul that prefers a coloured stone and puts my King behind.”
-
پشت سوی لعبت گلرنگ کن ** عقل در رنگآورنده دنگ کن 4080
- Turn thy back towards the rose-colored doll, lose thy reason in Him who bestows the colour.
-
اندر آ در جو سبو بر سنگ زن ** آتش اندر بو و اندر رنگ زن
- Come into the river (of reality), dash the pitcher (of phenomenal form) against the stone, set fire to (mere) scent and colour.
-
گر نهای در راه دین از رهزنان ** رنگ و بو مپرست مانند زنان
- If thou art not one of the brigands on the Way of the Religion, do not be addicted, like women, to colour and scent.
-
سر فرود انداختند آن مهتران ** عذرجویان گشه زان نسیان به جان
- Those princes cast down their heads, craving with (all) their soul to be excused for that (act of) forgetfulness.
-
از دل هر یک دو صد آه آن زمان ** همچو دودی میشدی تا آسمان
- At that moment from the heart of each one (of them) two hundred sighs were going (up), like a (great) smoke, to heaven.
-
کرد اشارت شه به جلاد کهن ** که ز صدرم این خسان را دور کن 4085
- The King made a sign to the ancient executioner, as though to say, "Remove these vile wretches from my seat of honour.
-
این خسان چه لایق صدر مناند ** کز پی سنگ امر ما را بشکنند
- How are these vile wretches worthy of my seat of honour, when they break my command for the sake of a stone?
-
امر ما پیش چنین اهل فساد ** بهر رنگین سنگ شد خوار و کساد
- For the sake of a coloured stone my command is held contemptible and cheap by evil-doers like these.”
-
قصد شاه به کشتن امرا و شفاعت کردن ایاز پیش تخت سلطان کی ای شاه عالم العفو اولی
- How the King was about to kill the Amirs, and how Ayáz made intercession before the royal throne, saying, “‘Tis better to forgive.”
-
پس ایاز مهرافزا بر جهید ** پیش تخت آن الغ سلطان دوید
- Then Ayáz, who was abounding in love, sprang up and ran to the throne of that mighty Sultan.
-
سجدهای کرد و گلوی خود گرفت ** کای قبادی کز تو چرخ آرد شگفت
- He made a prostration and spoke with bated breath, saying, "O Emperor at whom the celestial sphere is astounded,
-
ای همایی که همایان فرخی ** از تو دارند و سخاوت هر سخی 4090
- O Humá from whom (all) humá’s have (their) auspiciousness, and every man (his) generosity,
-
ای کریمی که کرمهای جهان ** محو گردد پیش ایثارت نهان
- O Noble One before whose self-sacrifice (all) acts of nobility in the world are hidden (eclipsed) and disappear,
-
ای لطیفی که گل سرخت بدید ** از خجالت پیرهن را بر درید
- O Lovely One whom the red rose beheld and tore its shirt in shame,
-
از غفوری تو غفران چشمسیر ** روبهان بر شیر از عفو تو چیر
- Forgiveness (itself) is fully content with thy forgivingness: because of thy pardon the foxes prevail over the lion.
-
جز که عفو تو کرا دارد سند ** هر که با امر تو بیباکی کند
- Whosoever treats thy command with insolence, whom should he have to support him except thy pardon?
-
غفلت و گستاخی این مجرمان ** از وفور عفو تست ای عفولان 4095
- The heedlessness and irreverence of these sinners arise from the abundance of thy pardon (clemency), O mine of pardon."
-
دایما غفلت ز گستاخی دمد ** که برد تعظیم از دیده رمد
- Heedlessness always grows up from irreverence, for (only) reverence will remove the inflammation from the eye .
-
غفلت و نسیان بد آموخته ** ز آتش تعظیم گردد سوخته
- The heedlessness and wicked forgetfulness (which) he (the sinner) has learned will be consumed by the fire of reverence.
-
هیبتش بیداری و فطنت دهد ** سهو نسیان از دلش بیرون جهد
- Awe (of God) will bestow on him wakefulness and keen wittedness: negligence and forgetfulness will leap forth from his heart.