English    Türkçe    فارسی   

5
569-593

  • می‌فزاید در وسایط فلسفی  ** از دلایل باز برعکسش صفی 
  • The philosopher multiplies links (consisting) of (logical) proofs; on the other hand, the elect (the mystic) is contrary to him (in this respect).

  • این گریزد از دلیل و از حجاب  ** از پی مدلول سر برده به جیب  570
  • The latter flees from the proof and from the veil (between himself and God): he has sunk his head in his bosom for the sake of (contemplating) the Object of the proof.

  • گر دخان او را دلیل آتشست  ** بی‌دخان ما را در آن آتش خوشست 
  • If to him (the philosopher) the smoke is a proof of the fire, to us (mystics) ’tis sweet (to be) in the fire without the smoke,

  • خاصه این آتش که از قرب ولا  ** از دخان نزدیک‌تر آمد به ما 
  • Especially this Fire which, through (our) nighness and fealty (to God), is nearer to us than the smoke.

  • پس سیه‌کاری بود رفتن ز جان  ** بهر تخییلات جان سوی دخان 
  • Therefore ’tis black villainy to go (turn away) from the Soul (Reality) towards the smoke for the sake of (indulging) the phantasies (illusions) of the (animal) soul.

  • در بیان قول رسول علیه‌السلام لا رهبانیة فی‌الاسلام 
  • In explanation of the saying of the Prophet, on whom be peace, “There is no monkery in Islam.”

  • بر مکن پر را و دل بر کن ازو  ** زانک شرط این جهاد آمد عدو 
  • “Do not tear out thy feathers, but detach thy heart from (desire for) them, because (the existence of) the enemy is the necessary condition for (waging) this Holy War.

  • چون عدو نبود جهاد آمد محال  ** شهوتت نبود نباشد امتثال  575
  • When there is no enemy, the Holy War is inconceivable; (if) thou hast no lust, there can be no obedience (to the Divine command).

  • صبر نبود چون نباشد میل تو  ** خصم چون نبود چه حاجت حیل تو 
  • There can be no self-restraint when thou hast no desire; when there is no adversary, what need for thy strength?

  • هین مکن خود را خصی رهبان مشو  ** زانک عفت هست شهوت را گرو 
  • Hark, do not castrate thyself, do not become a monk; for chastity is in pawn to (depends on the existence of) lust.

  • بی‌هوا نهی از هوا ممکن نبود  ** غازیی بر مردگان نتوان نمود 
  • Without (the existence of) sensuality ’tis impossible to forbid sensuality: heroism cannot be displayed against the dead.

  • انفقوا گفتست پس کسپی بکن  ** زانک نبود خرج بی‌دخل کهن 
  • He (God) hath said ‘Spend’: therefore earn something, since there can be no expenditure without an old (previously acquired) income.

  • گر چه آورد انفقوا را مطلق او  ** تو بخوان که اکسبوا ثم انفقوا  580
  • Although He used (the word) Spend absolutely, (yet) read (it as meaning) ‘Earn, then spend.’

  • هم‌چنان چون شاه فرمود اصبروا  ** رغبتی باید کزان تابی تو رو 
  • Similarly, since the King (God) has given the command ‘Refrain yourselves,’ there must be some desire from which thou shouldst avert thy face.

  • پس کلوا از بهر دام شهوتست  ** بعد از آن لاتسرفوا آن عفتست 
  • Hence (the command) ‘Eat ye’ is for the sake of the snare (temptation) of appetite; after that (comes) ‘Do not exceed’: that is temperance.

  • چونک محمول به نبود لدیه  ** نیست ممکن بود محمول علیه 
  • When there is no ‘predicate’ (relative quality) in him (any one), the existence of the ‘subject’ (the correlative term) is impossible.

  • چونک رنج صبر نبود مر ترا  ** شرط نبود پس فرو ناید جزا 
  • When thou hast not the pain of self-restraint, there is no protasis: therefore the apodosis (recompense) does not follow.

  • حبذا آن شرط و شادا آن جزا  ** آن جزای دل‌نواز جان‌فزا  585
  • How admirable is that protasis and how joyful is that apodosis (recompense), a recompense that charms the heart and increases the life of the spirit!

  • در بیان آنک ثواب عمل عاشق از حق هم حق است 
  • Explaining that God (Himself) is the reward bestowed by Him for the (devotional) work of the lover.

  • عاشقان را شادمانی و غم اوست  ** دست‌مزد و اجرت خدمت هم اوست 
  • For (His) lovers He (alone) is (all their) joy and sorrow; He (alone) is their wages and hire for service.

  • غیر معشوق ار تماشایی بود  ** عشق نبود هرزه سودایی بود 
  • If there be any spectacle (object of regard for them) except the Beloved, ’tis not love: ’tis an idle passion.

  • عشق آن شعله‌ست کو چون بر فروخت  ** هرچه جز معشوق باقی جمله سوخت 
  • Love is that flame which, when it blazes up, consumes everything else but the Beloved.

  • تیغ لا در قتل غیر حق براند  ** در نگر زان پس که بعد لا چه ماند 
  • He (the lover) drives home the sword of Not in order to kill all other than God: thereupon consider what remains after Not.

  • ماند الا الله باقی جمله رفت  ** شاد باش ای عشق شرکت‌سوز زفت  590
  • There remains except God: all the rest is gone. Hail, O mighty Love, destroyer of polytheism!

  • خود همو بود آخرین و اولین  ** شرک جز از دیده‌ی احول مبین 
  • Verily, He is the First and the Last: do not regard polytheism as arising from aught except the eye that sees double.

  • ای عجب حسنی بود جز عکس آن  ** نیست تن را جنبشی از غیر جان 
  • Oh, wonderful! Is there any beauty but from the reflexion of Him? The (human) body hath no movement but from the spirit.

  • آن تنی را که بود در جان خلل  ** خوش نگردد گر بگیری در عسل 
  • The body that hath defect in its spirit will never become sweet, (even) if you smear it with honey.