English    Türkçe    فارسی   

5
575-599

  • چون عدو نبود جهاد آمد محال  ** شهوتت نبود نباشد امتثال  575
  • When there is no enemy, the Holy War is inconceivable; (if) thou hast no lust, there can be no obedience (to the Divine command).

  • صبر نبود چون نباشد میل تو  ** خصم چون نبود چه حاجت حیل تو 
  • There can be no self-restraint when thou hast no desire; when there is no adversary, what need for thy strength?

  • هین مکن خود را خصی رهبان مشو  ** زانک عفت هست شهوت را گرو 
  • Hark, do not castrate thyself, do not become a monk; for chastity is in pawn to (depends on the existence of) lust.

  • بی‌هوا نهی از هوا ممکن نبود  ** غازیی بر مردگان نتوان نمود 
  • Without (the existence of) sensuality ’tis impossible to forbid sensuality: heroism cannot be displayed against the dead.

  • انفقوا گفتست پس کسپی بکن  ** زانک نبود خرج بی‌دخل کهن 
  • He (God) hath said ‘Spend’: therefore earn something, since there can be no expenditure without an old (previously acquired) income.

  • گر چه آورد انفقوا را مطلق او  ** تو بخوان که اکسبوا ثم انفقوا  580
  • Although He used (the word) Spend absolutely, (yet) read (it as meaning) ‘Earn, then spend.’

  • هم‌چنان چون شاه فرمود اصبروا  ** رغبتی باید کزان تابی تو رو 
  • Similarly, since the King (God) has given the command ‘Refrain yourselves,’ there must be some desire from which thou shouldst avert thy face.

  • پس کلوا از بهر دام شهوتست  ** بعد از آن لاتسرفوا آن عفتست 
  • Hence (the command) ‘Eat ye’ is for the sake of the snare (temptation) of appetite; after that (comes) ‘Do not exceed’: that is temperance.

  • چونک محمول به نبود لدیه  ** نیست ممکن بود محمول علیه 
  • When there is no ‘predicate’ (relative quality) in him (any one), the existence of the ‘subject’ (the correlative term) is impossible.

  • چونک رنج صبر نبود مر ترا  ** شرط نبود پس فرو ناید جزا 
  • When thou hast not the pain of self-restraint, there is no protasis: therefore the apodosis (recompense) does not follow.

  • حبذا آن شرط و شادا آن جزا  ** آن جزای دل‌نواز جان‌فزا  585
  • How admirable is that protasis and how joyful is that apodosis (recompense), a recompense that charms the heart and increases the life of the spirit!

  • در بیان آنک ثواب عمل عاشق از حق هم حق است 
  • Explaining that God (Himself) is the reward bestowed by Him for the (devotional) work of the lover.

  • عاشقان را شادمانی و غم اوست  ** دست‌مزد و اجرت خدمت هم اوست 
  • For (His) lovers He (alone) is (all their) joy and sorrow; He (alone) is their wages and hire for service.

  • غیر معشوق ار تماشایی بود  ** عشق نبود هرزه سودایی بود 
  • If there be any spectacle (object of regard for them) except the Beloved, ’tis not love: ’tis an idle passion.

  • عشق آن شعله‌ست کو چون بر فروخت  ** هرچه جز معشوق باقی جمله سوخت 
  • Love is that flame which, when it blazes up, consumes everything else but the Beloved.

  • تیغ لا در قتل غیر حق براند  ** در نگر زان پس که بعد لا چه ماند 
  • He (the lover) drives home the sword of Not in order to kill all other than God: thereupon consider what remains after Not.

  • ماند الا الله باقی جمله رفت  ** شاد باش ای عشق شرکت‌سوز زفت  590
  • There remains except God: all the rest is gone. Hail, O mighty Love, destroyer of polytheism!

  • خود همو بود آخرین و اولین  ** شرک جز از دیده‌ی احول مبین 
  • Verily, He is the First and the Last: do not regard polytheism as arising from aught except the eye that sees double.

  • ای عجب حسنی بود جز عکس آن  ** نیست تن را جنبشی از غیر جان 
  • Oh, wonderful! Is there any beauty but from the reflexion of Him? The (human) body hath no movement but from the spirit.

  • آن تنی را که بود در جان خلل  ** خوش نگردد گر بگیری در عسل 
  • The body that hath defect in its spirit will never become sweet, (even) if you smear it with honey.

  • این کسی داند که روزی زنده بود  ** از کف این جان جان جامی ربود 
  • This he knows who one day was (spiritually) alive and received a cup from this Soul of the soul;

  • وانک چشم او ندیدست آن رخان  ** پیش او جانست این تف دخان  595
  • While to him whose eye has not beheld those (beauteous) cheeks this smoky heat is (appears to be) the spirit.

  • چون ندید او عمر عبدالعزیز  ** پیش او عادل بود حجاج نیز 
  • Inasmuch as he never saw ‘Umar (ibn) ‘Abdu ’l-‘Azíz, to him even Hajjáj seems just.

  • چون ندید او مار موسی را ثبات  ** در حبال سحر پندارد حیات 
  • Inasmuch as he never saw the firmness (unshakable strength) of the dragon of Moses, he fancies (there is) life in the magic cords.

  • مرغ کو ناخورده است آب زلال  ** اندر آب شور دارد پر و بال 
  • The bird that has never drunk the limpid water keeps its wings and feathers in the briny water.

  • جز به ضد ضد را همی نتوان شناخت  ** چون ببیند زخم بشناسد نواخت 
  • No opposite can be known except through its opposite: (only) when he (any one) suffers blows will he know (the value of) kindness.