English    Türkçe    فارسی   

6
1028-1052

  • تن سپید و دل سیاهستش بگیر  ** در عوض ده تن سیاه و دل منیر 
  • He has a white body, but a black heart: take (him), and give (me) in exchange that one whose body is black but whose heart is illumined.”

  • پس فرستاد و بیاورد آن همام  ** بود الحق سخت زیبا آن غلام 
  • Then the chieftain (Abú Bakr) sent (a messenger) to fetch him: in sooth that slave was exceedingly comely,

  • آنچنان که ماند حیران آن جهود  ** آن دل چون سنگش از جا رفت زود  1030
  • So that the Jew was dumbfounded: at once his stony heart inclined (towards him).

  • حالت صورت‌پرستان این بود  ** سنگشان از صورتی مومین بود 
  • This is what happens to form-worshippers: their stone is (made) waxen by a (beauteous) form.

  • باز کرد استیزه و راضی نشد  ** که برین افزون بده بی‌هیچ بد 
  • (Then) again he wrangled and would not be satisfied, saying, “Without any evasion, (thou must) give more than this.”

  • یک نصاب نقره هم بر وی فزود  ** تا که راضی گشت حرص آن جهود 
  • He offered him in addition a nisáb (two hundred dirhems) of silver, so that the Jew's cupidity was satisfied.

  • خندیدن جهود و پنداشتن کی صدیق مغبونست درین عقد 
  • How the Jew laughed and imagined that the Siddíq had been swindled in this bargain.

  • قهقهه زد آن جهود سنگ‌دل  ** از سر افسوس و طنز و غش و غل 
  • The stony-hearted Jew guffawed jeeringly and mockingly in malice and spite.

  • گفت صدیقش که این خنده چه بود  ** در جواب پرسش او خنده فزود  1035
  • The Siddíq said to him, “Why this laughter?” In reply to the question he laughed more loudly,

  • گفت اگر جدت نبودی و غرام  ** در خریداری این اسود غلام 
  • And said, “Had it not been for the (extraordinary) earnestness and ardour shown by thee in the purchase of this black slave,

  • من ز استیزه نمی‌جوشیدمی  ** خود به عشر اینش بفروشیدمی 
  • I would not have wrangled excitedly: indeed I would have sold him for a tenth of this (sum),

  • کو به نزد من نیرزد نیم دانگ  ** تو گران کردی بهایش را به بانگ 
  • For in my opinion he is not worth half a dáng; (but) thou mad’st his price heavy by (thy) clamour.”

  • پس جوابش داد صدیق ای غبی  ** گوهری دادی به جوزی چون صبی 
  • Then the Siddíq answered him, “O simpleton, thou hast given away a pearl in exchange for a walnut, like a (silly) boy;

  • کو به نزد من همی‌ارزد دو کون  ** من به جانش ناظرستم تو بلون  1040
  • For in my opinion he is worth the two worlds: I am regarding his spirit, thou his colour.

  • زر سرخست او سیه‌تاب آمده  ** از برای رشک این احمق‌کده 
  • He is red gold that has been made (like) black polished iron on account of the enviousness of this abode of fools.

  • دیده‌ی این هفت رنگ جسمها  ** در نیابد زین نقاب آن روح را 
  • The eye that sees these seven bodily colours cannot perceive the spirit because of this veil.

  • گر مکیسی کردیی در بیع بیش  ** دادمی من جمله ملک و مال خویش 
  • If thou hadst haggled in the sale more (excessively than thou didst), I would have given the whole of my property and riches;

  • ور مکاس افزودیی من ز اهتمام  ** دامنی زر کردمی از غیر وام 
  • And if thou hadst (then) increased thy demands, I would have borrowed a skirtful of gold in my anxiety (to purchase him).

  • سهل دادی زانک ارزان یافتی  ** در ندیدی حقه را نشکافتی  1045
  • Thou gavest (him) up easily because thou gottest (him) cheap: thou didst not see the pearl, thou didst not split the casket.

  • حقه سربسته جهل تو بداد  ** زود بینی که چه غبنت اوفتاد 
  • Thy folly gave (me) a sealed casket: thou wilt soon see what a swindle has befallen thee.

  • حقه‌ی پر لعل را دادی به باد  ** هم‌چو زنگی در سیه‌رویی تو شاد 
  • Thou hast given away a casket full of rubies and, like the negro, thou art rejoicing in thy blackness of face (disastrous plight).

  • عاقبت وا حسرتا گویی بسی  ** بخت ودولت را فروشد خود کسی 
  • In the end thou wilt utter many a ‘woe is me!’ Does any one, forsooth, sell (his) fortune and felicity?

  • بخت با جامه‌ی غلامانه رسید  ** چشم بدبختت به جز ظاهر ندید 
  • Fortune came (to thee) in the garb of a slave, (but) thy unlucky eye saw only the surface.

  • او نمودت بندگی خویشتن  ** خوی زشتت کرد با او مکر و فن  1050
  • He showed unto thee his slavery (alone): thy wicked nature practiced cunning and deceit with him.

  • این سیه‌اسرار تن‌اسپید را  ** بت‌پرستانه بگیر ای ژاژخا 
  • (Now), O driveller, take idolatrously this (slave) whose secret thoughts are black though his body is white.

  • این ترا و آن مرا بردیم سود  ** هین لکم دین ولی دین ای جهود 
  • This one for thee, that one for me: we (both) have profited. Hark, unto you (your) religion and unto me (my) religion, O Jew.”