English    Türkçe    فارسی   

6
1563-1587

  • زار و رنجورست و درویش و ضعیف  ** سه درم در بایدش تره و رغیف 
  • (For,” he thought to himself), “he (the defendant) is weak and ill and poor and infirm: he will need three dirhems for vegetables and loaves.”

  • بر قفای قاضی افتادش نظر  ** از قفای صوفی آن بد خوب‌تر 
  • His (the defendant’s) eye fall on the nape of the Cadi’s neck: it was better (more inviting) than the nape of the Súfi.

  • راست می‌کرد از پی سیلیش دست  ** که قصاص سیلیم ارزان شدست  1565
  • He raised his hand to slap it, saying (to himself), “The retaliation (penalty) for my slap has been made cheap.”

  • سوی گوش قاضی آمد بهر راز  ** سیلیی آورد قاضی را فراز 
  • He approached the Cadi’s ear (as though) for the purpose of (whispering) a secret, and dealt the Cadi a (severe) blow with his palm.

  • گفت هر شش را بگیرید ای دو خصم  ** من شوم آزاد بی خرخاش و وصم 
  • “O my two enemies,” he cried, “take all the six dirhems: (then) I shall be free (from care and) without trouble and anxiety.”

  • طیره شدن قاضی از سیلی درویش و سرزنش کردن صوفی قاضی را 
  • How the Cadi was incensed fry the slap of the poor (sick) man and how the Súfi taunted the Cadi.

  • گشت قاضی طیره صوفی گفت هی  ** حکم تو عدلست لاشپک نیست غی 
  • The Cadi was incensed. “Hey,” cried the Súfi, “your decision is just, no doubt (about it): there is no error.

  • آنچ نپسندی به خود ای شیخ دین  ** چون پسندی بر برادر ای امین 
  • O Shaykh of the (Mohammedan) religion, how can you approve for a brother (Moslem) what you disapprove for your self, O man of trust?

  • این ندانی که می من چه کنی  ** هم در آن چه عاقبت خود افکنی  1570
  • Don’t you know this, that (if) you dig a pit for me you will at last let yourself fall into the same pit?

  • من حفر برا نخواندی از خبر  ** آنچ خواندی کن عمل جان پدر 
  • Haven’t you read in the Traditions (of the Prophet), ‘Whoever digs a pit (for his brother will fall into it)’? Practise what you have read, O soul of your father!

  • این یکی حکمت چنین بد در قضا  ** که ترا آورد سیلی بر قفا 
  • This one judicial decision of yours was like this, for it has brought you a slap on the nape.

  • وای بر احکام دیگرهای تو  ** تا چه آرد بر سر و بر پای تو 
  • Alas for your other (unjust) decisions! (Consider) what (penalty) they will bring upon your head and feet.

  • ظالمی را رحم آری از کرم  ** که برای نفقه بادت سه درم 
  • From kindness you take pity on a wrong-doer, saying, ‘Mayst thou have three dirhems to spend (on food)!’

  • دست ظالم را ببر چه جای آن  ** که بدست او نهی حکم و عنان  1575
  • Cut off the wrong-doer’s hand: what occasion is there for you to put the control and reins in his hand?

  • تو بدان بز مانی ای مجهول‌داد  ** که نژاد گرگ را او شیر داد 
  • O you from whom justice is unknown, you resemble the goat that gave her milk to the wolf-cub.”

  • جواب دادن قاضی صوفی را 
  • The Cadi’s reply to the Súfi.

  • گفت قاضی واجب آیدمان رضا  ** هر قفا و هر جفا کارد قضا 
  • The Cadi said, “It is our duty to acquiesce, whatever slap or cruelty the (Divine) destiny may bring to pass.

  • خوش‌دلم در باطن از حکم زبر  ** گرچه شد رویم ترش کالحق مر 
  • I am inwardly pleased with the decision (inscribed) in the (Heavenly) Scrolls, though my face has become sour—for Truth is bitter.

  • این دلم باغست و چشمم ابروش  ** ابر گرید باغ خندد شاد و خوش 
  • This heart of mine is an orchard, and my eye is like the cloud: (when) the cloud weeps the orchard laughs joyously and happily.

  • سال قحط از آفتاب خیره‌خند  ** باغها در مرگ و جان کندن رسند  1580
  • In a year of drought the orchards are reduced to death and agony by the sun laughing unconscionably.

  • ز امر حق وابکوا کثیرا خوانده‌ای  ** چون سر بریان چه خندان مانده‌ای 
  • You have read in God’s Commandment (the words) and weep ye much: why have you remained grinning like a roast (sheep’s) head?

  • روشنی خانه باشی هم‌چو شمع  ** گر فرو پاشی تو هم‌چون شمع دمع 
  • You will be the light of the house, like the candle, if like the candle you shed showers of tears.

  • آن ترش‌رویی مادر یا پدر  ** حافظ فرزند شد از هر ضرر 
  • The mother’s or father’s sourness of face preserves the child from every harm.

  • ذوق خنده دیده‌ای ای خیره‌خند  ** ذوق گریه بین که هست آن کان قند 
  • You have experienced the pleasure of laughing, O inordinate laugher: (now) experience the pleasure of weeping (and recognise) that it is a mine of sugar.

  • چون جهنم گریه آرد یاد آن  ** پس جهنم خوشتر آید از جنان  1585
  • Since thinking of Hell causes weeping, therefore Hell is better than Paradise.

  • خنده‌ها در گریه‌ها آمد کتیم  ** گنج در ویرانه‌ها جو ای سلیم 
  • In tears there are laughters concealed: seek treasure amidst ruins, O simple (sincere) man.

  • ذوق در غمهاست پی گم کرده‌اند  ** آب حیوان را به ظلمت برده‌اند 
  • Pleasure is (concealed) in pains: the track has been lost, the Water of Life has been taken away into the (Land of) Darkness.