باز جانها را چو خواند در علو ** بانگ آید از نقیبان که انزلوا
Again, when He calls the spirit aloft, there comes from the overseers the cry, “Dismount!”
بعد ازین باریک خواهد شد سخن ** کم کن آتش هیزمش افزون مکن
The discourse, (if continued) after this (point), will become subtle: diminish the fire, do not put more faggots on it,
تا نجوشد دیگهای خرد زود ** دیگ ادراکات خردست و فرود
Lest the small pots boil (too) quickly: the pot of the perceptions is small and low.
پاک سبحانی که سیبستان کند ** در غمام حرفشان پنهان کنند
The Holy Transcendent One who makes the apple-orchard conceals them (the apples) in a mist of words.
زین غمام بانگ و حرف و گفت و گوی ** پرده‌ای کز سیب ناید غیر بوی 85
From this mist of sound and words and talk (arises such) a screen that naught of the apple comes (into perception) save the scent.
باری افزون کش تو این بو را به هوش ** تا سوی اصلت برد بگرفته گوش
At least draw (inhale) this scent in greater quantity with (the nostrils of) your intelligence, that taking you by the ear it may lead you towards your origin.
بو نگه‌دار و بپرهیز از زکام ** تن بپوش از باد و بود سرد عام
Preserve the scent and beware of the rheum: protect your body from the cold wind (breath) and being of the vulgar,
تا نینداید مشامت را ز اثر ** ای هواشان از زمستان سردتر
Lest by the effect (thereof) it stop up your nose: oh, their air is colder than winter.
چون جمادند و فسرده و تن‌شگرف ** می‌جهد انفاسشان از تل برف
They are like lifeless matter and frozen and stout of body: their breaths issue from a snow-hill.
چون زمین زین برف در پوشد کفن ** تیغ خورشید حسام‌الدین بزن 90
When the earth (of your being) is covered with a shroud of this snow, brandish the sunbeam-sword of Husámu’ddín.
هین بر آر از شرق سیف‌الله را ** گرم کن زان شرق این درگاه را
Hark, lift up the sword of Allah from the east: with (the radiance of) that east make this portal hot.
برف را خنجر زند آن آفتاب ** سیلها ریزد ز کهها بر تراب
That Sun smites the snow with a dagger: it causes the torrents to pour from the mountains upon the (frozen) earth,
زانک لا شرقیست و لا غربیست او ** با منجم روز و شب حربیست او
For it is neither of the east nor of the west: by day and by night it is at war with the astronomer,
که چرا جز من نجوم بی‌هدی ** قبله کردی از لیمی و عمی
Saying, “Why in thy baseness and blindness hast thou made a qibla other than me of stars that give no true guidance?
تا خوشت ناید مقال آن امین ** در نبی که لا احب الا فلین 95
Displeasing to thee are the words of that trusty one in the Qur’án—‘I love not them that set.’
از قزح در پیش مه بستی کمر ** زان همی رنجی ز وانشق القمر
(Prompted) by Quzah, thou hast girt thyself (for service) before the moon: hence thou art vexed by (the sign announced in the Verse) and the moon shall be split asunder.
منکری این را که شمس کورت ** شمس پیش تست اعلی‌مرتبت
Thou disbelievest that the sun shall be folded up: in thy opinion the sun is of the highest degree.
از ستاره دیده تصریف هوا ** ناخوشت آید اذا النجم هوی
Thou deemest change of weather to be caused by the stars: thou art displeased with (the text) when the star shall fall.
خود مثرتر نباشد مه ز نان ** ای بسا نان که ببرد عرق جان
Verily, the moon produces no greater effect than bread: O many a loaf of bread that severs the vein of life!
خود مثرتر نباشد زهره زآب ** ای بسا آبا که کرد او تن خراب 100
Verily, (the planet) Venus produces no greater effect than water: O many a water that has destroyed the body!
مهر آن در جان تست و پند دوست ** می‌زند بر گوش تو بیرون پوست
Love of those (stars) is (implanted) in thy soul, and the advice of thy friend strikes (only) on the outer skin of thy ear.
پند ما در تو نگیرد ای فلان ** پند تو در ما نگیرد هم بدان
(If) our advice takes no hold of thee, O great man, know that neither does thy advice take any hold of us.
جز مگر مفتاح خاص آید ز دوست ** که مقالید السموات آن اوست
(Thy ears are closed) unless, perchance, the special (sovereign) key (to open them) come from the Friend to whom belong the keys of the heavens.”
این سخن هم‌چون ستاره‌ست و قمر ** لیک بی‌فرمان حق ندهد اثر
This discourse is like the stars and the moon (in splendour), but without the command of God it makes no impression.
این ستاره‌ی بی‌جهت تاثیر او ** می‌زند بر گوشهای وحی‌جو 105
The impression made by this star (which is) beyond locality strikes (only) on ears that seek inspiration,