-
بس دراز است این حدیث خواجه گو ** تا چه شد احوال آن مرد نکو
- Bu bahis çok uzundur, tacirin hikâyesini anlat ki o iyi adamın ne hale geldiği, ne olduğu anlaşılsın.
-
خواجه اندر آتش و درد و حنین ** صد پراکنده همی‌‌گفت این چنین 1815
- Tacir, ateşler, dertler, feryatlar içinde, böyle yüzlerce karmakarışık sözler söylüyordu.
-
گه تناقض گاه ناز و گه نیاز ** گاه سودای حقیقت گه مجاز
- Gâh birbirini tutmaz sözler söylüyor, gâh naz ediyor, gâh niyaz eyliyor; gâh hakikat aşkını, gâh mecaz sevdasını ifade ediyordu.
-
مرد غرقه گشته جانی می‌‌کند ** دست را در هر گیاهی می‌‌زند
- Suya batan adam fazla debelenir, eline geçen ota tutunur.
-
تا کدامش دست گیرد در خطر ** دست و پایی می‌‌زند از بیم سر
- O tehlike zamanında elini kim tutacak diye can korkusuyla şuraya, buraya elini sallar durur, yüzmeye çalışıp çabalar.
-
دوست دارد یار این آشفتگی ** کوشش بی‌‌هوده به از خفتگی
- Sevgili, bu divaneliği, bu perişanlığı sever. Beyhude yere çalışıp çabalamak, uyumaktan iyidir.
-
آن که او شاه است او بی‌‌کار نیست ** ناله از وی طرفه کاو بیمار نیست 1820
- Padişah olan; işsiz, güçsüz değildir. Hasta olmayanın feryat ve figan etmesi, şaşılacak şeydir!
-
بهر این فرمود رحمان ای پسر ** کل يوم هو فی شأن ای پسر
- Tanrı, ey oğul, onun için “Külle yevmin hüve fi şe’n “ buyurdu.
-
اندر این ره می‌‌تراش و می‌‌خراش ** تا دم آخر دمی فارغ مباش
- Bu yolda yolun, tırmalan, son nefese kadar bir an bile boş durma!
-
تا دم آخر دمی آخر بود ** که عنایت با تو صاحب سر بود
- Olabilir ki son nefeste bir dem inayete erişirsin. O inayet, seni sırdaş eder.
-
هر چه می‌‌کوشند اگر مرد و زن است ** گوش و چشم شاه جان بر روزن است
- Padişahın kulağı, gözü penceredir; erkeğin canı olsun, kadının canı olsun... bir can neye çalışırsa, onu duyar, görür!
-
برون انداختن مرد تاجر طوطی را از قفس و پریدن طوطی مرده
- Tacirin, ölü duduyu kafesten dışarı atması ve dudunun uçması
-
بعد از آنش از قفس بیرون فگند ** طوطیک پرید تا شاخ بلند 1825
- Tacir ondan sonra duduyu kafesten dışarı attı. Duducuk, uçup bir yüksek ağacın dalına kondu.
-
طوطی مرده چنان پرواز کرد ** کافتاب از چرخ ترکی تاز کرد
- Güneş, ufuktan nasıl süratle doğarsa o dudu da, o çeşit uçtu.
-
خواجه حیران گشت اندر کار مرغ ** بی‌‌خبر ناگه بدید اسرار مرغ
- Tacir, hiçbir şeyden haberi yokken kuşun esrarını bu işe şaşırıp kaldı.
-
روی بالا کرد و گفت ای عندلیب ** از بیان حال خودمان ده نصیب
- Yüzünü yukarı çevirip “Ey bülbül! Halini bildir, bu hususta bize de bir nasip ver!
-
او چه کرد آن جا که تو آموختی ** ساختی مکری و ما را سوختی
- Hindistan’daki dudu ne yaptı da sen öğrendin, bir oyun ettin, canımızı yaktın!” dedi.
-
گفت طوطی کاو به فعلم پند داد ** که رها کن لطف آواز و وداد 1830
- Dudu dedi ki: “O, hareketiyle bana nasihat etti; “Güzelliği, söz söylemeyi ve neşeyi bırak;
-
ز آن که آوازت ترا در بند کرد ** خویشتن مرده پی این پند کرد
- Çünkü söz söylemen seni hapse tıktı” dedi. Bu nasihati vermek için kendisini ölü gösterdi.
-
یعنی ای مطرب شده با عام و خاص ** مرده شو چون من که تا یابی خلاص
- Yani “Ey avama karşı da, havassa karşı da nağme ve terennümde bulunan! Benim gibi öl ki kurtulasın.
-
دانه باشی مرغکانت بر چنند ** غنچه باشی کودکانت بر کنند
- Tane gibi olursan seni kuşcağızlar toparlar, gonca gibi olursan da çocuklar yolarlar. (T.M. 1830)
-
دانه پنهان کن بکلی دام شو ** غنچه پنهان کن گیاه بام شو
- Taneni sakla, tamamıyla tuzak görün; goncanı gizle, damda bitmiş ot gibi ol. (T.M. 1831)
-
هر که داد او حسن خود را در مزاد ** صد قضای بد سوی او رو نهاد 1835
- Kim güzelliğini mezada çıkarırsa ona yüzlerce kötü kaza yüz gösterir.
-
چشمها و خشمها و رشکها ** بر سرش ریزد چو آب از مشکها
- Düşmanların kem gözleri, kin ve gayızları, hasetleri; kovalardan su boşalır gibi başına boşalır.
-
دشمنان او را ز غیرت می‌‌درند ** دوستان هم روزگارش می‌‌برند
- Düşmanlar kıskançlıklarından onu parça parça ederler; dostlar da ömrünü heva ve hevesle zayi eder, geçirirler.
-
آن که غافل بود از کشت بهار ** او چه داند قیمت این روزگار
- Bahar zamanı, ekin ekmekten gafil kişi, bu zamanın kıymetini ne bilsin!