-
هدهدی نامه بیاورد و نشان ** از سلیمان چند حرفی با بیان
- Bir hüthüt kuşu, Süleyman’dan birkaç satırdan ibaret bir mektup getirdi.
-
خواند او آن نکتهای با شمول ** با حقارت ننگرید اندر رسول
- Belkıs okudu. Elçinin getirdiği o şümullü nükteleri hor görmedi.
-
جسم هدهد دید و جان عنقاش دید ** حس چو کفی دید و دل دریاش دید
- Gözü, hüthütü gördü, gönlü onun Anka olduğunu anladı. Duygusu onu bir köpekten ibaret gördü, gönlüyse bir derya.
-
عقل با حس زین طلسمات دو رنگ ** چون محمد با ابو جهلان به جنگ 1605
- Akıl, bu iki renkli tılsımlar yüzünden Muhammet’le, Ebucehil’lerin savaştığı gibi duygu ile savaşır durur.
-
کافران دیدند احمد را بشر ** چون ندیدند از وی انشق القمر
- Kâfirler, Ahmet’i beşer gördüler. Çünkü onun ayı böldüğünü görmemişlerdi.
-
خاک زن در دیدهی حس بین خویش ** دیدهی حس دشمن عقل است و کیش
- Hisse ait gözüne toprak serp. His gözü, akla da düşmandır, dine de.
-
دیدهی حس را خدا اعماش خواند ** بت پرستش گفت و ضد ماش خواند
- Allah duygu gözüne kör dedi, putperest dedi, bizim zıddımız dedi.
-
ز انکه او کف دید و دریا را ندید ** ز انکه حالی دید و فردا را ندید
- Çünkü o, köpüğü gördü de denizi görmedi. Bu demi gördü de yarını görmedi.
-
خواجهی فردا و حالی پیش او ** او نمیبیند ز گنجی جز تسو 1610
- Bu günün sahibi de odur, yarının sahibi de. Her ana sahip olan, önünde durup durur da o, hazineden bir pul bile görmez.
-
ذرهای ز آن آفتاب آرد پیام ** آفتاب آن ذره را گردد غلام
- Bir zere bile o güneşten haber verir ve güneş; o zerreye kul, köle kesilir.
-
قطرهای کز بحر وحدت شد سفیر ** هفت بحر آن قطره را باشد اسیر
- Birlik denizinin elçisi olan katraya yedi deniz esir olur.
-
گر کف خاکی شود چالاک او ** پیش خاکش سر نهد افلاک او
- Bir avuç toprak bile onun yüzünden çevikleşirse felekler, o, bir avuç toprağın önüne baş koyar.
-
خاک آدم چون که شد چالاک حق ** پیش خاکش سر نهند املاک حق
- Âdemin toprağı Allahtan çevikleşince Allah melekleri o toprağın önünde secde ettiler.
-
السماء انشقت آخر از چه بود ** از یکی چشمی که خاکی بر گشود 1615
- Göğün yarılması nedendi? Toprakla olan münasebeti kaldıran, müşkülleri halleden bir gözden.
-
خاک از دردی نشیند زیر آب ** خاک بین کز عرش بگذشت از شتاب
- Toprak, kesafeti yüzünden suyun dibine gider. Öyle olduğu halde toprağa bak ki çevikleşti, süratle Arşı bile geçti.
-
آن لطافت پس بدان کز آب نیست ** جز عطای مبدع وهاب نیست
- Bil ki o letafet sudan değildir, ancak Verici ve Eşsiz, Örneksiz Yaratıcının ihsanından,.
-
گر کند سفلی هوا و نار را ** ور ز گل او بگذراند خار را
- Dilerse havayı, ateşi aşağılatır, dilerse dikeni gülden üstün eder.
-
حاکم است و یفعل الله ما یشاء ** کاو ز عین درد انگیزد دوا
- Allah hükmedicidir, dilediğini yapar. Derdin ta kendisinden deva yaratır.
-
گر هوا و نار را سفلی کند ** تیرگی و دردی و ثقلی کند 1620
- Havayı, ateşi aşağılatırsa onları karartır, bulandırır, ağırlaştırır.
-
ور زمین و آب را علوی کند ** راه گردون را بپا مطوی کند
- Yeri ve suyu yüceltirse kâinat yolunu ayaklarıyla arşınlarlar, yürürler.
-
پس یقین شد که تعز من تشاء ** خاکیی را گفت پرها بر گشا
- Gayrı tamamıyla anlaşıldı ki dilediğini yüceltir, toprağa mensup olana “Kanatlarını aç” der.
-
آتشی را گفت رو ابلیس شو ** زیر هفتم خاک با تلبیس شو
- Ateşe mensup olana der ki: “ Yürü, İblis ol, yedinci kat yerin altında şeytanlık et.
-
آدم خاکی برو تو بر سها ** ای بلیس آتشی رو تا ثری
- Ey topraktan yaratılan adam, sen de yürü, Süha yıldızını bile geç. Ateşten yaratılan İblis, sen de yerin dibine git.
-
چار طبع و علت اولی نیام ** در تصرف دایما من باقیام 1625
- Ben dört tabiat ve illet-i şlâ değilim. Her şeyi tasarruf etmede Baki ve Daimîyim.
-
کار من بیعلت است و مستقیم ** هست تقدیرم نه علت ای سقیم
- İşim illetsiz, sebepsiz ve dosdoğrudur. Ey kötü düşünceli; takdirim, sebebe bağlı olamaz.