English    Türkçe    فارسی   

2
1610-1634

  • خواجه‏ی فردا و حالی پیش او ** او نمی‏بیند ز گنجی جز تسو 1610
  • Bu günün sahibi de odur, yarının sahibi de. Her ana sahip olan, önünde durup durur da o, hazineden bir pul bile görmez.

  • ذره‏ای ز آن آفتاب آرد پیام ** آفتاب آن ذره را گردد غلام‏
  • Bir zere bile o güneşten haber verir ve güneş; o zerreye kul, köle kesilir.

  • قطره‏ای کز بحر وحدت شد سفیر ** هفت بحر آن قطره را باشد اسیر
  • Birlik denizinin elçisi olan katraya yedi deniz esir olur.

  • گر کف خاکی شود چالاک او ** پیش خاکش سر نهد افلاک او
  • Bir avuç toprak bile onun yüzünden çevikleşirse felekler, o, bir avuç toprağın önüne baş koyar.

  • خاک آدم چون که شد چالاک حق ** پیش خاکش سر نهند املاک حق‏
  • Âdemin toprağı Allahtan çevikleşince Allah melekleri o toprağın önünde secde ettiler.

  • السماء انشقت آخر از چه بود ** از یکی چشمی که خاکی بر گشود 1615
  • Göğün yarılması nedendi? Toprakla olan münasebeti kaldıran, müşkülleri halleden bir gözden.

  • خاک از دردی نشیند زیر آب ** خاک بین کز عرش بگذشت از شتاب‏
  • Toprak, kesafeti yüzünden suyun dibine gider. Öyle olduğu halde toprağa bak ki çevikleşti, süratle Arşı bile geçti.

  • آن لطافت پس بدان کز آب نیست ** جز عطای مبدع وهاب نیست‏
  • Bil ki o letafet sudan değildir, ancak Verici ve Eşsiz, Örneksiz Yaratıcının ihsanından,.

  • گر کند سفلی هوا و نار را ** ور ز گل او بگذراند خار را
  • Dilerse havayı, ateşi aşağılatır, dilerse dikeni gülden üstün eder.

  • حاکم است و یفعل الله ما یشاء ** کاو ز عین درد انگیزد دوا
  • Allah hükmedicidir, dilediğini yapar. Derdin ta kendisinden deva yaratır.

  • گر هوا و نار را سفلی کند ** تیرگی و دردی و ثقلی کند 1620
  • Havayı, ateşi aşağılatırsa onları karartır, bulandırır, ağırlaştırır.

  • ور زمین و آب را علوی کند ** راه گردون را بپا مطوی کند
  • Yeri ve suyu yüceltirse kâinat yolunu ayaklarıyla arşınlarlar, yürürler.

  • پس یقین شد که تعز من تشاء ** خاکیی را گفت پرها بر گشا
  • Gayrı tamamıyla anlaşıldı ki dilediğini yüceltir, toprağa mensup olana “Kanatlarını aç” der.

  • آتشی را گفت رو ابلیس شو ** زیر هفتم خاک با تلبیس شو
  • Ateşe mensup olana der ki: “ Yürü, İblis ol, yedinci kat yerin altında şeytanlık et.

  • آدم خاکی برو تو بر سها ** ای بلیس آتشی رو تا ثری‏
  • Ey topraktan yaratılan adam, sen de yürü, Süha yıldızını bile geç. Ateşten yaratılan İblis, sen de yerin dibine git.

  • چار طبع و علت اولی نی‏ام ** در تصرف دایما من باقی‏ام‏ 1625
  • Ben dört tabiat ve illet-i şlâ değilim. Her şeyi tasarruf etmede Baki ve Daimîyim.

  • کار من بی‏علت است و مستقیم ** هست تقدیرم نه علت ای سقیم‏
  • İşim illetsiz, sebepsiz ve dosdoğrudur. Ey kötü düşünceli; takdirim, sebebe bağlı olamaz.

  • عادت خود را بگردانم به وقت ** این غبار از پیش بنشانم به وقت‏
  • Bir vakit olur, âdetimi değiştirir. Bir vakit olur, bu tozu yatıştırırım.

  • بحر را گویم که هین پر نار شو ** گویم آتش را که رو گلزار شو
  • Denize “ Durma, hemencecik ateşlerle dol” derim. Ateşe “ Haydi, gül bahçesi kesil” diye emrederim.

  • کوه را گویم سبک شو همچو پشم ** چرخ را گویم فرو در پیش چشم‏
  • Dağa derim ki: “Pamuk gibi hafifleş!” Göğe derim ki: “Göze baş aşağı görün”

  • گویم ای خورشید مقرون شو به ماه ** هر دو را سازم چو دو ابر سیاه‏ 1630
  • Güneşe “Ey güneş, ayla birleş” der, ikisini de iki kara bulut haline getiririm.

  • چشمه‏ی خورشید را سازیم خشک ** چشمه‏ی خون را به فن سازیم مشک‏
  • Güneş çeşmesini kurutur, kan çeşmesini, sanatımla misk haline getiririm”

  • آفتاب و مه چو دو گاو سیاه ** یوغ بر گردن ببنددشان اله‏
  • Allah, güneşle ayın boyunlarına boyunduruk vurur, onları iki kara öküz gibi bağlayıverir.

  • انکار فلسفی بر قرائت إن أصبح ماؤکم غورا
  • Filozofun “İn asbaha mâüküm gavra”yı inkâr etmesi

  • مقریی می‏خواند از روی کتاب ** ماؤکم غورا ز چشمه بندم آب‏
  • Kuran okuyan biri, Kuran’dan “Mâüküm gavra” yani “Suyu kaynağından keser,

  • آب را در غورها پنهان کنم ** چشمه‏ها را خشک و خشکستان کنم‏
  • Yerin derinliklerinde gizler, kaynakları kurutur, kupkuru bir hale getirirsem,