-
آن چنان کادم بیفتاد از بهشت ** رجعتش دادی که رست از دیو زشت
- Nitekim Âdem cennetten çıkınca ona tövbe etmeyi nasip ettin de kötü Şeytan'dan kurtuldu.
-
دیو که بود کاو ز آدم بگذرد ** بر چنین نطعی از او بازی برد
- Şeytan da kimdir ki Âdemden üstün olsun, böyle bir düzenle oyunu kazansın, onu alt etsin.
-
در حقیقت نفع آدم شد همه ** لعنت حاسد شده آن دمدمه
- Bunların hepsi de hakikatte Âdem’in faydasını temin etti. Şeytan’ın hilesi, düzeni, o hasetçiye lânet edilmesine sebep oldu.
-
بازیی دید و دو صد بازی ندید ** پس ستون خانهی خود را برید 2510
- Şeytan, bir oyunu gördü de iki yüz oyunu göremedi. O yüzden kendi evinin direğini kendisi kesti.
-
آتشی زد شب به کشت دیگران ** باد آتش را به کشت او بران
- Gece vakti başkalarının ekinini ateşlemek istedi, fakat yel, ateşi kendi ekinine sürdü.
-
چشم بندی بود لعنت دیو را ** تا زیان خصم دید آن ریو را
- Lânet, Şeytana bir gözbağı oldu, bu yüzden hileyi düşmanı olan Âdem’e ziyan sandı.
-
لعنت این باشد که کژبینش کند ** حاسد و خود بین و پر کینش کند
- Lânet dediğin de işte insanı böyle ters görüşlü yapar. Hasetçi, kendini görür, beğenir, kindar bir hale gelir.
-
تا نداند که هر آن که کرد بد ** عاقبت باز آید و بر وی زند
- Nihayet kötülüğün, sonunda dönüp kötülükte bulunana geleceğini, ona ziyan vereceğini anlamaz.
-
جمله فرزین بندها بیند بعکس ** مات بر وی گردد و نقصان و وکس 2515
- Kendisini mat edecek şeylerin hepsini aksine görür. Hâlbuki mat olan kendisidir, kendisi ziyan eder!
-
ز انکه گر او هیچ بیند خویش را ** مهلک و ناسور بیند ریش را
- Çünkü kendisi bir hiçten ibaret olduğunu görse, yarasının öldürücü ve şiddetli olduğunu bilse,
-
درد خیزد زین چنین دیدن درون ** درد او را از حجاب آرد برون
- Böyle görüş, böyle biliş, adamın gönlünü dertlendirir. Dert de onu hicaptan çıkarırdı.
-
تا نگیرد مادران را درد زه ** طفل در زادن نیابد هیچ ره
- Anaları doğum ağrısı tutmasa çocuk doğmaya hiçbir yol bulamaz.
-
این امانت در دل و دل حامله ست ** این نصیحتها مثال قابله ست
- Bu emanet gönüldedir, gönülde gebe. Bu nasihatlerse ebeye benzer.
-
قابله گوید که زن را درد نیست ** درد باید درد کودک را رهی است 2520
- Ebe “Kadının ağrısı yok, ağrı lâzım, ağrı çocuğa yoldur” der.
-
آن که او بیدرد باشد ره زن است ** ز انکه بیدردی انا الحق گفتن است
- Dertsiz kişi yol vurucudur, dertsizlik “Enel Hak- ben Hakk’ım” demektir.
-
آن انا بیوقت گفتن لعنت است ** آن انا در وقت گفتن رحمت است
- Bu “Ene” sözünü vakitsiz söylemek; lânete düşmektir, “Ene” yi vaktinde söylemek rahmettir.
-
آن انا منصور رحمت شد یقین ** آن انا فرعون لعنت شد ببین
- Mansur’un “Ene” deyişi, şüphe yok ki rahmetten ibarettir; fakat Firavunun “ Ene” deyişine bir bak, lânetin ta kendisi!
-
لاجرم هر مرغ بیهنگام را ** سر بریدن واجب است اعلام را
- Hulasa vakitsiz öten her horozun ibret için başını kesmek gerekir.
-
سر بریدن چیست کشتن نفس را ** در جهاد و ترک گفتن نفس را 2525
- Baş kesmek nedir? Dünyada nefsi öldürmek, nefsin dileklerini terk etmek.
-
آن چنان که نیش کژدم بر کنی ** تا که یابد او ز کشتن ایمنی
- Bu da öldürülmekten kurtulsun diye akrebin iğnesini çıkarmak gibidir.
-
بر کنی دندان پر زهری ز مار ** تا رهد مار از بلای سنگسار
- Taşla tepelenme belâsından kurtulsun diye yılanın zehirli dişini sökersin ya!
-
هیچ نکشد نفس را جز ظل پیر ** دامن آن نفس کش را سخت گیر
- Nefsi, pirin gölgesinden başka hiçbir şey öldürmez. O nefis öldürenin eteğine sımsıkı sarıl.
-
چون بگیری سخت آن توفیق هوست ** در تو هر قوت که آید جذب اوست
- Eteğini sıkıca tuttun mu, bu, Tanrı tevfikidir. Sende beliren her kuvvet, onun seni çekişinden, dileyişinden meydana gelir.
-
ما رمیت إذ رمیت راست دان ** هر چه کارد جان بود از جان جان 2530
- “Ma remeye iz remeyte” iyi bil. Canın nesi varsa canlar canındandır.
-
دست گیرنده وی است و بردبار ** دمبهدم آن دم از او امید دار
- Elini tutan, yükünü yüklenen odur. Her an, her nefes, o anı, o nefesi ondan um!