-
رو بدو کرد و بگفتش ای امیر ** ملک دل به یا چنان ملک حقیر
- İbrahim Ethem, yüzünü o emîre dönüp dedi ki; Ey emîr, gönül saltanatı mı iyi, öyle bayağı bir saltanat mı?
-
این نشان ظاهر است این هیچ نیست ** تا بباطن در روی بینی تو بیست
- Bu zahiri bir işaretten ibaret, bir hiç bile değil. Bâtın âlemine varırsan bunun yirmi mislini görürsün.
-
سوی شهر از باغ شاخی آورند ** باغ و بستان را کجا آن جا برند 3230
- Şehre bahçeden bir dal getirirler. Fakat bağı bostanı oraya nasıl götürsünler?
-
خاصه باغی کاین فلک یک برگ اوست ** بلکه این مغز است وین عالم چو پوست
- Hele bu gökyüzü, ancak bir yaprağı olan bir bağ olursa, hatta o âlem bir içtir, hakikattir de şu cihan, onun kabuğuna benzer.
-
بر نمیداری سوی آن باغ گام ** بوی افزون جوی و کن دفع زکام
- Sen, o bağa doğru adım atamıyorsun. Fazla koku kokla da nezleni gider!
-
تا که آن بو جاذب جانت شود ** تا که آن بو نور چشمانت شود
- Bu suretle o koku, canını çeksin de gözlerinin nuru olsun.
-
گفت یوسف ابن یعقوب نبی ** بهر بو ألقوا علی وجه أبی
- Yakup Peygamberin oğlu Yusuf, bu koku hakkında “ Gömleğimi alın, götürüp babamın yüzüne koyun” dedi.
-
بهر این بو گفت احمد در عظات ** دایما قرة عینی فی الصلاة 3235
- Ahmet, bu koku için vaizlerinde daima “ Gözüm namazda ışıklanır” buyurdu.
-
پنج حس با همدگر پیوستهاند ** ز انکه این هر پنج از اصلی رستهاند
- Beş duyguda birbirleriyle birleşmiştir. Çünkü beşi de bir asıldan meydana gelmedir.
-
قوت یک قوت باقی شود ** ما بقی را هر یکی ساقی شود
- Bu beş duygudan biri kuvvetlense öbürleri de kuvvetlenir; birisi her birisine sâki olur.
-
دیدن دیده فزاید عشق را ** عشق در دیده فزاید صدق را
- Gözün görüşü, söz söyleme kabiliyetini artırır. Gözdeki aşk da doğruluğu.
-
صدق بیداری هر حس میشود ** حسها را ذوق مونس میشود
- Doğruluk, her duygunun uyanıklığıdır, bu suretle duygulara zevk, munis olur.
-
آغاز منور شدن عارف به نور غیب بین
- Ârifin gaybı gören nurla nurlanması
-
چون یکی حس در روش بگشاد بند ** ما بقی حسها همه مبدل شوند 3240
- Sülûkta bir duygu, bağını çözdü mü öbür duyguların hepsi birden değişir.
-
چون یکی حس غیر محسوسات دید ** گشت غیبی بر همه حسها پدید
- Bir duygu, zahiri duygularla idrak edilemeyecek şeyleri duydu, gördü mü, gayba ait şeyler bütün duygulara aşikâr olur.
-
چون ز جو جست از گله یک گوسفند ** پس پیاپی جمله ز آن سو بر جهند
- Sürüden bir koyun yürüyüp dereyi atlayınca öbür koyunlar da birer, birer o tarafa atlarlar.
-
گوسفندان حواست را بران ** در چرا از أخرج المرعی چران
- Sen de duygu koyunlarını sür, Allah yazısında yay, otlat.
-
تا در آن جا سنبل و نسرین چرند ** تا به گلزار حقایق ره برند
- Da orada sümbül ve ağustos gülü yesinler, hakikat bahçelerine yol bulsunlar.
-
هر حست پیغمبر حسها شود ** تا یکایک سوی آن جنت رود 3245
- Öbür duyguların hepsi birer, birer o cennete ulaşsın diye her duygun, duygulara peygamberlik eder.
-
حسها با حس تو گویند راز ** بیزبان و بیحقیقت بیمجاز
- Duygular, senin duyguna dilsiz, dudaksız, hatta hakikatten de öte, mecazdan da öte sırlar söyler.
-
کاین حقیقت قابل تاویلهاست ** وین توهم مایهی تخییلهاست
- Çünkü bu hakikat dediğin türlü, türlü tevil edilebilir. Bu vehimlenme de hayaller doğurur durur.
-
آن حقیقت را که باشد از عیان ** هیچ تاویلی نگنجد در میان
- Hâlbuki âyan âlemine mensup olan hakikatse hiçbir suretle tevil edemez.
-
چون که هر حس بندهی حس تو شد ** مر فلکها را نباشد از تو بد
- Her duygu, senin duyguna kul olunca gayri felekler bile senden ayrılamaz.
-
چون که دعویی رود در ملک پوست ** مغز آن کی بود قشر آن اوست 3250
- Bir derinin sahibi kimdir diye dâva çıksa, deri kiminse içi de onundur.
-
چون تنازع در فتد در تنگ کاه ** دانه آن کیست آن را کن نگاه
- Bir saman denginin kime ait olduğunda nizaa düşülse buğday kimin? Sen ona bak! (çünkü saman da buğday sahibinindir.)
-
پس فلک قشر است و نور روح مغز ** این پدید است آن خفی زین رو ملغز
- Felek kabuktur, ruhun nuru iç. Bu görünürde o görünmez. Ayağın kaymasın, sallanma, kendine gel!