English    Türkçe    فارسی   

2
3242-3266

  • چون ز جو جست از گله یک گوسفند ** پس پیاپی جمله ز آن سو بر جهند
  • Sürüden bir koyun yürüyüp dereyi atlayınca öbür koyunlar da birer, birer o tarafa atlarlar.

  • گوسفندان حواست را بران ** در چرا از أخرج المرعی‏ چران‏
  • Sen de duygu koyunlarını sür, Allah yazısında yay, otlat.

  • تا در آن جا سنبل و نسرین چرند ** تا به گلزار حقایق ره برند
  • Da orada sümbül ve ağustos gülü yesinler, hakikat bahçelerine yol bulsunlar.

  • هر حست پیغمبر حسها شود ** تا یکایک سوی آن جنت رود 3245
  • Öbür duyguların hepsi birer, birer o cennete ulaşsın diye her duygun, duygulara peygamberlik eder.

  • حسها با حس تو گویند راز ** بی‏زبان و بی‏حقیقت بی‏مجاز
  • Duygular, senin duyguna dilsiz, dudaksız, hatta hakikatten de öte, mecazdan da öte sırlar söyler.

  • کاین حقیقت قابل تاویلهاست ** وین توهم مایه‏ی تخییلهاست‏
  • Çünkü bu hakikat dediğin türlü, türlü tevil edilebilir. Bu vehimlenme de hayaller doğurur durur.

  • آن حقیقت را که باشد از عیان ** هیچ تاویلی نگنجد در میان‏
  • Hâlbuki âyan âlemine mensup olan hakikatse hiçbir suretle tevil edemez.

  • چون که هر حس بنده‏ی حس تو شد ** مر فلک‏ها را نباشد از تو بد
  • Her duygu, senin duyguna kul olunca gayri felekler bile senden ayrılamaz.

  • چون که دعویی رود در ملک پوست ** مغز آن کی بود قشر آن اوست‏ 3250
  • Bir derinin sahibi kimdir diye dâva çıksa, deri kiminse içi de onundur.

  • چون تنازع در فتد در تنگ کاه ** دانه آن کیست آن را کن نگاه‏
  • Bir saman denginin kime ait olduğunda nizaa düşülse buğday kimin? Sen ona bak! (çünkü saman da buğday sahibinindir.)

  • پس فلک قشر است و نور روح مغز ** این پدید است آن خفی زین رو ملغز
  • Felek kabuktur, ruhun nuru iç. Bu görünürde o görünmez. Ayağın kaymasın, sallanma, kendine gel!

  • جسم ظاهر روح مخفی آمده ست ** جسم همچون آستین جان همچو دست‏
  • Cisim zahiridir, ruhsa gizli. Cisim yen gibidir, ruh el gibi.

  • باز عقل از روح مخفی‏تر بود ** حس سوی روح زوتر ره برد
  • Akılsa ruhtan daha gizlidir. Duygu, ruhu çabucak anmalı.

  • جنبشی بینی بدانی زنده است ** این ندانی که ز عقل آگنده است‏ 3255
  • Meselâ bir hareket gördün mü anlarsın ki o hareket eden diridir. Fakat akıllı mı acaba? Bunu bilemezsin.

  • تا که جنبشهای موزون سر کند ** جنبش مس را به دانش زر کند
  • Mevzun hareketlere başlar, bakırın kimya ile altın oluşu gibi o da hareketlerini bilgisiyle tanzim ederse,

  • ز آن مناسب آمدن افعال دست ** فهم آید مر ترا که عقل هست‏
  • Ele benzeyen ruhun o münasebetli, o muntazam hareketlerinden anlarsın ki aklı vardır.

  • روح وحی از عقل پنهان‏تر بود ** ز انکه او غیب است او ز ان سر بود
  • Vahiy kabul eden ruhsa akıldan da gizlidir. Çünkü o gayptır, gayp âlemindendir.

  • عقل احمد از کسی پنهان نشد ** روح وحیش مدرک هر جان نشد
  • Ahmed’in aklı kimseden gizli değildir, herkes onun akıl ve kemal sahibi olduğunu bilirdi. Fakat vahiy ruhunu her can anlayamadı.

  • روح وحیی را مناسبهاست نیز ** در نیابد عقل کان آمد عزیز 3260
  • Vahiy ruhuna münasip şeyler de var, fakat onları akıl anlayamaz. Çünkü o ruh pek yücedir.

  • گه جنون بیند گهی حیران شود ** ز انکه موقوف است تا او آن شود
  • Akıl, o ruhun işlerine gâh delilik diye bakar, gâh şaşkınlık diye. Çünkü onu anlamak, o olmaya bağlıdır.

  • چون مناسبهای افعال خضر ** عقل موسی بود در دیدش کدر
  • Hızır’a göre alelâde olan işler Musa’nın aklını şaşırttı, Musa onları görünce bulandı.

  • نامناسب می‏نمود افعال او ** پیش موسی چون نبودش حال او
  • O işler Musa’ya aykırı göründü. Çünkü Musa o hale sahip değildi.

  • عقل موسی چون شود در غیب بند ** عقل موشی خود کی است ای ارجمند
  • Musa’nın aklı bile gayp işlerine ermezse, ey ulu kişi, bir farenin aklı nedir ki bu işlere ersin!

  • علم تقلیدی بود بهر فروخت ** چون بیابد مشتری خوش بر فروخت‏ 3265
  • Taklit bilgisi, satış içindir, bu bilgi sahibi, müşteri buldu mu, bilgisini güzelce satar.

  • مشتری علم تحقیقی حق است ** دایما بازار او با رونق است‏
  • Fakat hakikat bilgisine müşteri, Allah’tır. Bu bilgi sahibinin pazarı daima işler, daima parlar.