-
کای رهاننده مرا از وصف زشت ** ای کننده دوزخی را تو بهشت
- “Ey beni çirkin sıfatlardan kurtaran, ey cehennemi cennet haline getiren,
-
در یکی پیهی نهی تو روشنی ** استخوانی را دهی سمع ای غنی 3290
- Bir yağ parçasına aydınlık bahşetmekte, bir kemiğe işitme kabiliyeti vermektesin ey gani Allah.
-
چه تعلق آن معانی را به جسم ** چه تعلق فهم اشیا را به اسم
- Fakat o mananın cisimle ne alâkası var? Eşyanın adlarıyla, anlayışın ne münasebeti var?
-
لفظ چون وکرست و معنی طایر است ** جسم جوی و روح آب سایر است
- Söz yuva gibidir, mana kuş gibi. Cisim ırmak gibidir, ruh akıp giden su gibi.
-
او روان است و تو گویی واقف است ** او دوان است و تو گویی عاکف است
- O ırmak akıp gitmektedir, fakat sen ona duruyor dersin, o koşup gelmektedir, sen onu bir yere kımıldamıyor sanırsın.
-
گر نبینی سیر آب از خاکها ** چیست بر وی نو به نو خاشاکها
- Eğer su, yerden yere gitmiyorsa, eğer su akıp durmuyorsa üstündeki yeniden, yeniye görünen çerçöp nedir ki?
-
هست خاشاک تو صورتهای فکر ** نو به نو در میرسد اشکال بکر 3295
- Senin çerçöpün de fikrî suretlerindir. Aklına her an yeniden yeniye el dokunmamış düşünceler gelmektedir.
-
روی آب جوی فکر اندر روش ** نیست بیخاشاک محبوب و وحش
- Düşünce ırmağın yüzü de güzel ve sevimsiz çerçöpten hali değil.
-
قشرها بر روی این آب روان ** از ثمار باغ غیبی شد دوان
- Bu kadar suyun üstünde görünen kabuklar, gayp bağı meyvelerinin kabuklarıdır.
-
قشرها را مغز اندر باغ جو ** ز انکه آب از باغ میآید به جو
- Bu kabukların içini suda ara. Çünkü su ırmağa bağdan kaynamakta, bağdan gelmektedir.
-
گر نبینی رفتن آب حیات ** بنگر اندر جوی و این سیر نبات
- Âbıhayatın akışını görmüyorsan ırmağın üstündeki dalların, yaprakların, çerçöpün akışına bak.
-
آب چون انبهتر آید در گذر ** زو کند قشر صور زوتر گذر 3300
- Su, yeğin akarsa üstündeki kabuklar ve çerçöp de daha çabuk sürüklenip gider.
-
چون به غایت تیز شد این جو روان ** غم نپاید در ضمیر عارفان
- Bu feyiz şiddetle zuhur etti mi gayri ariflerin gönüllerine gam gelmez, o gönüllerde elem eğleşmez olur.
-
چون به غایت ممتلی بود و شتاب ** پس نگنجید اندر او الا که آب
- Nitekim ırmak da, dopdolu olur, pek hızlı akarsa üstünde çerçöp eğlenmez!
-
طعنه زدن بیگانه ای در شیخ و جواب گفتن مرید شیخ او را
- Halden bigâne birisinin bir şeyhi kınaması ve müridin şeyhe cevap vermesi
-
آن یکی یک شیخ را تهمت نهاد ** کاو بد است و نیست بر راه رشاد
- Birisi, şeyhin birini “Kötü adam, doğru yolda değil.
-
شارب خمر است و سالوس و خبیث ** مر مریدان را کجا باشد مغیث
- Şarap içiyor, mürai ve pis herif. Böyle adam nereden müritlerin imdadına yetişecek?” diye kınadı.
-
آن یکی گفتش ادب را هوش دار ** خرد نبود این چنین ظن بر کبار 3305
- Başka biri de ona dedi ki “Edebe riayet et. Büyükler hakkında böyle zanda bulunmak yaraşmaz.
-
دور از او و دور از آن اوصاف او ** که ز سیلی تیره گردد صاف او
- Onun sâf seli, bulanıversin, bu ondan ve onun sıfatlarından ne kadar uzak!
-
این چنین بهتان منه بر اهل حق ** این خیال تست بر گردان ورق
- Hak ehline böyle bühtanlarda bulunma. Bu, senin hayalinden ibaret, çevir yaprağı!
-
این نباشد ور بود ای مرغ خاک ** بحر قلزم را ز مرداری چه باک
- Böyle bir şey olmaz ya, şayet olsa bile ey toprakta uçan kuş, bahrimuhite pislikten ne zarar!
-
نیست دون القلتین و حوض خرد ** کی تواند قطرهایش از کار برد
- O, iki testiden az, yahut küçük bir havuz değil ki, bir katracık pislik onu nasıl bulandırır, nasıl kirletir.?
-
آتش ابراهیم را نبود زیان ** هر که نمرودی است گو میترس از آن 3310
- Ateş, İbrahim’e bir ziyan veremedi. Kim Nemrutsa sen ona de: Kork ateşten!
-
نفس نمرود است و عقل و جان خلیل ** روح در عین است و نفس اندر دلیل
- Nefis Nemrut’tur, akılla can da Halil. Ruh, işin tam içindedir. Kılavuza ihtiyaç yok, kılavuza muhtaç olan nefistir.
-
این دلیل راه رهرو را بود ** کاو به هر دم در بیابان گم شود
- Kılavuz yolcuya, çöllerde her an kaybolana lâzımdır.
-
واصلان را نیست جز چشم و چراغ ** از دلیل و راهشان باشد فراغ
- Menzile ulaşanlara gözden, ışıktan başka bir şey lâzım değil. Onlar kılavuzdan da kurtulmuşlardır, çölden de.