-
چشم حس را هست مذهب اعتزال ** دیدهی عقل است سنی در وصال
- Duygu gözünün mezhebi, İtizaldir. Akıl gözüyse vuslata kavuşmuştur, Sünnî’dir.
-
سخرهی حساند اهل اعتزال ** خویش را سنی نمایند از ضلال
- İtizale uyan, duyguya kapılmıştır. Fakat sapıklıktan kendini Sünnî gösterir.
-
هر که در حس ماند او معتزلی ست ** گر چه گوید سنیم از جاهلی ست
- Duyguda kalan kişi, Mutezilî’dir. Sünnî’yim dese de cahillikten der.
-
هر که بیرون شد ز حس سنی وی است ** اهل بینش چشم عقل خوش پی است
- Duygudan çıkan kişi Sünnî’dir. Gören göz, izi hoş akıl gözüdür.
-
گر بدیدی حس حیوان شاه را ** پس بدیدی گاو و خر الله را 65
- Hayvan duygusu padişahı görseydi öküzle eşek de Allah’ı görürdü.
-
گر نبودی حس دیگر مر ترا ** جز حس حیوان ز بیرون هوا
- Sende hayvan duygusundan başka, heva ve hevesten dışarı bir duygu olmasaydı.
-
پس بنی آدم مکرم کی بدی ** کی به حس مشترک محرم شدی
- Âdemoğulları; nasıl olurda mükerrem, nasıl olur da hayvanla müşterek duygu ile sırra mahrem olurlardı?
-
نا مصور یا مصور گفتننت ** باطل آمد بی ز صورت رستنت
- Sen suretten kurtulmadıkça Allah ya surete sığmaz yahut sığar demen, aslı olmayan bir sözden ibarettir.
-
نامصور یا مصور پیش اوست ** کاو همه مغز است و بیرون شد ز پوست
- Tasvire sığar yahut sığmaz bahsi; tamamıyla iç olmuş, suretten kurtulmuş adamın harcıdır.
-
گر تو کوری نیست بر اعمی حرج ** ور نه رو کالصبر مفتاح الفرج 70
- Eğer körsen köre teklif yoktur. Değilsen yürü, var; sabır kurtuluşun anahtarıdır.
-
پردههای دیده را داروی صبر ** هم بسوزد هم بسازد شرح صدر
- Sabır ilâcı, gözlerin perdesini de yakar, göğüsleri gönülleri de yarıp açar.
-
آینهی دل چون شود صافی و پاک ** نقشها بینی برون از آب و خاک
- Gönül aynası saf ve pak bir hale gelince sudan, topraktan hariç suretler görürsün.
-
هم ببینی نقش و هم نقاش را ** فرش دولت را و هم فراش را
- Nakşı da müşahede edersin, nakkaşı da. Devlet yaygısını da, onu döşeyeni de.
-
چون خلیل آمد خیال یار من ** صورتش بت معنی او بت شکن
- Sevgilimin hayali bana Halil gibidir. Sureti put ama manası putları kırmakta.
-
شکر یزدان را که چون شد او پدید ** در خیالش جان خیال خود بدید 75
- Allah’a şükür olsun ki o zahir olunca can, onun hayalinden, kendi hayalini gördü.
-
خاک درگاهت دلم را میفریفت ** خاک بر وی کاو ز خاکت میشکیفت
- Kapısının toprağı, gönlümü teshir etti. Senin toprağına karşı ululananın toprak başına.
-
گفتم ار خوبم پذیرم این از او ** ور نه خود خندید بر من زشت رو
- Dedim ki; Eğer güzelsem bu güzelliği onun lütfu olarak kabul ederim. Değilsem zaten çirkinlikler bile bana güler!
-
چاره آن باشد که خود را بنگرم ** ور نه او خندد مرا من کی خرم
- Çaresi şu: Kendime bakayım kendime çeki düzen vereyim. Bakalım, ona lâyık mıyım, değil miyim?
-
او جمیل است و محب للجمال ** کی جوان نو گزیند پیر زال
- O güzeldir, güzelliği sever. Taze bir delikanlı, kart bir ihtiyarı nasıl seçer?
-
خوب خوبی را کند جذب این بدان ** طیبات و طیبین بر وی بخوان 80
- Şunu bil ki güzel, güzeli cezbeder. “ Temizler, temizler içindir” ayetini oku!
-
در جهان هر چیز چیزی جذب کرد ** گرم گرمی را کشید و سرد سرد
- Âlem de her şey, bir şey cezbeder. Sıcak sıcağı çeker, soğuk soğuğu.
-
قسم باطل باطلان را میکشند ** باقیان از باقیان هم سر خوشند
- Aslı olmayan, aslı olmayanları çekmektedir, bakilerde bakilerden sarhoş olmakta.
-
ناریان مر ناریان را جاذباند ** نوریان مر نوریان را طالباند
- Cehennem ehli olanlar, cehennem ehli olanları cezbeder. Nura mensup olanlar, ancak nura mensup olanları ister.
-
چشم چون بستی ترا تاسه گرفت ** نور چشم از نور روزن کی شکفت
- Gözünü yumdun mu canın kopuyormuş gibi bir eleme, bir ıstıraba düşersin. Gözün, gündüzün nurundan ayrılmaya sabrı yoktur.
-
تاسهی تو جذب نور چشم بود ** تا بپیوندد به نور روز زود 85
- Gözünü yumdun mu tasalanır, gama, gussaya düşersin. Gözün nuru, gündüzün nurundan ayrılamaz.