-
معنی آن باشد که بستاند ترا ** بینیاز از نقش گرداند ترا 720
- Mana odur ki seni senden alır; suretten müstağni kalır.
-
معنی آن نبود که کور و کر کند ** مرد را بر نقش عاشقتر کند
- Seni kör ve sağır eden, insanı, surete bir kat daha âşık eyleyen, mana olamaz.
-
کور را قسمت خیال غم فزاست ** بهرهی چشم این خیالات فناست
- Köre nasip olan, ancak gam arttıran hayallerdir. Gözün nasibi bu fâni hayallerden ibarettir.
-
حرف قرآن را ضریران معدناند ** خر نبینند و به پالان بر زنند
- Körler, Kuran’ın harflerini ezberlemişlerdir. Eşeği görmezler de semeri dövüp dururlar!
-
چون تو بینایی پی خر رو که جست ** چند پالان دوزی ای پالان پرست
- Gözün açıksa kaçan eşeği gör; ey puta tapan, niceye dek semercilik?
-
خر چو هست آید یقین پالان ترا ** کم نگردد نان چو باشد جان ترا 725
- Eşeğin oldukça semer de mutlaka bulunur. Canın oldukça ekmeğin mutlaka az çok gelir.
-
پشت خر دکان و مال و مکسب است ** در قلبت مایهی صد قالب است
- Eşeğin sırtı hem dükkândır, hem mal, hem mal kazanılacak yer. Kalbinin incisi, yüzlerce kalbe sermayedir.
-
خر برهنه بر نشین ای بو الفضول ** خر برهنه نه که راکب شد رسول
- Ey boşboğaz, eşeğe çıplak bin. Peygamber, çıplak binmedi mi?
-
النبی قد رکب معروریا ** و النبی قیل سافر ماشیا
- Peygamber, çıplak eşeğe bindi. Yaya yürüdü de denmiştir.
-
شد خر نفس تو بر میخیش بند ** چند بگریزد ز کار و بار چند
- Eşek nefsin kaçıyor, onu bir kazığa bağla. Ne zamana kadar işten, yükten kaçacak?
-
بار صبر و شکر او را بردنی است ** خواه در صد سال و خواهی سی و بیست 730
- İster yüz yıl olsun, ister otuz yıl. Mutlaka sabır ve şükür yükünü yüklemeli.
-
هیچ وازر وزر غیری بر نداشت ** هیچ کس ندرود تا چیزی نکاشت
- Hiç bir suçlu başkasının suçunu çekmedi. Hiçbir kimse ekmeğini biçmedi.
-
طمع خام است آن مخور خام ای پسر ** خام خوردن علت آرد در بشر
- Ekmeğini biçmeyi dilemek ham tamahtır, oğul, o ham tamaha kapılma. Ham şey yemek insana hastalık verir.
-
کان فلانی یافت گنجی ناگهان ** من همان خواهم نه کار و نه دکان
- Birisi bir define buluverir; ben de onu istiyorum, dükkânla, alışverişle ne işim var, der.
-
کار بخت است آن و آن هم نادر است ** کسب باید کرد تا تن قادر است
- Baht işi bu, fakat nadirdir. Tende kudret oldukça çalışıp kazanmak gerek.
-
کسب کردن گنج را مانع کی است ** پا مکش از کار آن خود در پی است 735
- Çalışıp kazanmak define bulmaya mâni değil ya. Sen işten kalma da nasibinde varsa define de arkandan gelsin.
-
تا نگردی تو گرفتار اگر ** که اگر این کردمی یا آن دگر
- Böyle yap ki “ Eğer” illetine uğramayasın, “ Eğer şunu yapsaydım yahut bunu yapsaydım” deyip tereddüde düşmeyesin.
-
کز اگر گفتن رسول با وفاق ** منع کرد و گفت آن هست از نفاق
- Çünkü halkla hoş geçinen peygamber “ Eğer” demeyi menetti, “ Onu söylemek münafıklıktandır” dedi.
-
کان منافق در اگر گفتن بمرد ** وز اگر گفتن بجز حسرت نبرد
- O münafık da “eğer” derken, işi şarta bağlarken öldü, bu şarta bağlayıştan öbür dünyaya ancak hasret götürebilirdi!
-
مثل
- Temsil
-
آن غریبی خانه میجست از شتاب ** دوستی بردش سوی خانهی خراب
- Bir yabancı adam, acele bir ev arıyordu. Bir dostu onu harap bir eve götürüp
-
گفت او این را اگر سقفی بدی ** پهلوی من مر ترا مسکن شدی 740
- “ Eğer tavanı olsaydı benim yanı başımda ev sahibi olur, otururdum.
-
هم عیال تو بیاسودی اگر ** در میانه داشتی حجرهی دگر
- Evde bir oda daha olsaydı çoluğun çocuğun rahat ederdi” dedi.
-
گفت آری پهلوی یاران خوش است ** لیک ای جان در اگر نتوان نشست
- Adam dedi ki: “Evet, dostlara bitişik komşu olmak iyi, fakat “ Eğer” de oturmaya imkân yok!”
-
این همه عالم طلبکار خوشند ** وز خوش تزویر اندر آتشند
- Bütün âlem, hoşluğu ister, bu yüzden de ateş içindedir.
-
طالب زر گشته جمله پیر و خام ** لیک قلب از زر نداند چشم عام
- İhtiyar olsun, genç olsun herkes altın ister. Fakat herkesin gözü kalp parayı altından fark edemez ki.