-
تا نگردی تو گرفتار اگر ** که اگر این کردمی یا آن دگر
- Böyle yap ki “ Eğer” illetine uğramayasın, “ Eğer şunu yapsaydım yahut bunu yapsaydım” deyip tereddüde düşmeyesin.
-
کز اگر گفتن رسول با وفاق ** منع کرد و گفت آن هست از نفاق
- Çünkü halkla hoş geçinen peygamber “ Eğer” demeyi menetti, “ Onu söylemek münafıklıktandır” dedi.
-
کان منافق در اگر گفتن بمرد ** وز اگر گفتن بجز حسرت نبرد
- O münafık da “eğer” derken, işi şarta bağlarken öldü, bu şarta bağlayıştan öbür dünyaya ancak hasret götürebilirdi!
-
مثل
- Temsil
-
آن غریبی خانه میجست از شتاب ** دوستی بردش سوی خانهی خراب
- Bir yabancı adam, acele bir ev arıyordu. Bir dostu onu harap bir eve götürüp
-
گفت او این را اگر سقفی بدی ** پهلوی من مر ترا مسکن شدی 740
- “ Eğer tavanı olsaydı benim yanı başımda ev sahibi olur, otururdum.
-
هم عیال تو بیاسودی اگر ** در میانه داشتی حجرهی دگر
- Evde bir oda daha olsaydı çoluğun çocuğun rahat ederdi” dedi.
-
گفت آری پهلوی یاران خوش است ** لیک ای جان در اگر نتوان نشست
- Adam dedi ki: “Evet, dostlara bitişik komşu olmak iyi, fakat “ Eğer” de oturmaya imkân yok!”
-
این همه عالم طلبکار خوشند ** وز خوش تزویر اندر آتشند
- Bütün âlem, hoşluğu ister, bu yüzden de ateş içindedir.
-
طالب زر گشته جمله پیر و خام ** لیک قلب از زر نداند چشم عام
- İhtiyar olsun, genç olsun herkes altın ister. Fakat herkesin gözü kalp parayı altından fark edemez ki.
-
پرتوی بر قلب زد خالص ببین ** بیمحک زر را مکن از ظن گزین 745
- Halis altın kalp akçaya bir ziya, bir parıltı vermiştir. Fakat ayar olmadıkça zan ile altını seçmeye kalkışma.
-
گر محک داری گزین کن ور نه رو ** نزد دانا خویشتن را کن گرو
- Ayarın varsa altın seç, yoksa yürü, kendini bilen bir kişiye teslim et.
-
یا محک باید میان جان خویش ** ور ندانی ره مرو تنها تو پیش
- Yahut da ruhundan mihenk olmalı. Bilmiyorsan yapayalnız yola düşüp ilerleme.
-
بانگ غولان هست بانگ آشنا ** آشنایی که کشد سوی فنا
- Yolda gulyabaniler vardır, sesleri bildik sesine seni mahvetmeğe çeken tanıdık sesine benzer.
-
بانگ میدارد که هان ای کاروان ** سوی من آیید نک راه و نشان
- “Ey kervan halkı, buraya gelin; işte yol, iz buracıkta” diye bağırırlar.
-
نام هر یک میبرد غول ای فلان ** تا کند آن خواجه را از آفلان 750
- Gulyabani kervan halkını yok etmek, onları da yok olanlara katmak için birer, birer adlarıyla çağırır.
-
چون رسد آن جا ببیند گرگ و شیر ** عمر ضایع راه دور و روز دیر
- Çağrılan kişi, oraya varınca bir de bakar ki karşısında kurt, aslan. Ömrü zayi olmuş, yol uzun, gün de geçiyor.!
-
چون بود آن بانگ غول آخر بگو ** مال خواهم جاه خواهم و آبرو
- Ey iyi huylu kişi, gulyabani sesi nasıldır? “Mal isterim, mevki isterim, şeref, isterim!” işte böyle.
-
از درون خویش این آوازها ** منع کن تا کشف گردد رازها
- İçimden bu sesleri menet de sırlar keşfedilsin.
-
ذکر حق کن بانگ غولان را بسوز ** چشم نرگس را از این کرکس بدوز
- Allah’ı an da gulyabanilerin seslerini mahvet. Nergis gibi olan gözünü bu gergese karşı kapa.
-
صبح کاذب را ز صادق واشناس ** رنگ می را باز دان از رنگ کاس 755
- Subhu sadıkı, subhu kâzipten, şarabın rengini kadehin renginden ayırt et ki.
-
تا بود کز دیدهگان هفت رنگ ** دیدهای پیدا کند صبر و درنگ
- Bu sabır ve sebatla şu yedi renkli zahiri gözden başka bir göz elde edersin.
-
رنگها بینی بجز این رنگها ** گوهران بینی به جای سنگها
- O gözle bu renklerden başka renkler, taşlar yerine mücevherler görürsün.
-
گوهر چه بلکه دریایی شوی ** آفتاب چرخ پیمایی شوی
- Hatta gevher nedir ki? Sen, kendin bir deniz olur, göklerde seyreden bir güneş kesilirsin.
-
کار کن در کارگه باشد نهان ** تو برو در کارگه بینش عیان
- İş sahibi, iş yurdunda gizlidir. Yürü, onu ancak iş yurdunda apaçık görürsün.
-
کار چون بر کار کن پرده تنید ** خارج آن کار نتوانیش دید 760
- Mademki iş, sahibine bir hicap olmuştur? Şu halde onu işinden başka bir yerde göremezsin.