English    Türkçe    فارسی   

2
843-867

  • پادشاهی دو غلام ارزان خرید ** با یکی ز آن دو سخن گفت و شنید
  • Bir padişah ucuza iki köle satın aldı. Onlardan birisiyle bir iki söz konuştu.

  • یافتش زیرک دل و شیرین جواب ** از لب شکر چه زاید شکر آب‏
  • Köleyi anlayışlı, zeki ve tatlı sözlü buldu. Zaten şeker gibi dudaktan ancak şeker şerbeti zuhur eder.

  • آدمی مخفی است در زیر زبان ** این زبان پرده است بر درگاه جان‏ 845
  • Âdemoğlu dilinin altında gizlidir. Bu dil, can kapısına perdedir.

  • چون که بادی پرده را در هم کشید ** سر صحن خانه شد بر ما پدید
  • Bir rüzgâr esti de kapıyı kaldırdı mı evin içinde ne varsa görürüz.

  • کاندر آن خانه گهر یا گندم است ** گنج زر یا جمله مار و کژدم است‏
  • O evde inci mi var, buğday mı; altın hazinesi mi var, yoksa yılan ve akreplerle mi dolu?

  • یا در او گنج است و ماری بر کران ** ز انکه نبود گنج زر بی‏پاسبان‏
  • Yoksa içerde hazinemi var da kapısında yılan beklemekte? Çünkü altın hazinesi bekçisiz olmaz.

  • بی‏تامل او سخن گفتی چنان ** کز پس پانصد تامل دیگران‏
  • Köle, düşünmeden öyle söz söylemekteydi ki başkaları beş yüz defa düşünür de ancak öyle bir söz söyleyebilir.

  • گفتی اندر باطنش دریاستی ** جمله دریا گوهر گویاستی‏ 850
  • Sanki içinde deniz var, deniz de baştanbaşa söyleyen incilerle dolu…

  • نور هر گوهر کز او تابان شدی ** حق و باطل را از او فرقان شدی‏
  • Ondan parlayan her incinin nuru, Hak ile bâtılı ayırır.

  • نور فرقان فرق کردی بهر ما ** ذره ذره حق و باطل را جدا
  • Kuran’ın nuru da Hak ile bâtılı zerre, zerre fark eder, bize gösterir.

  • نور گوهر نور چشم ما شدی ** هم سؤال و هم جواب از ما بدی‏
  • O incinin nuru, gözümüzün nuru olsaydı suali de biz sorardık, cevabı da biz verirdik.

  • چشم کژ کردی دو دیدی قرص ماه ** چون سؤال است این نظر در اشتباه‏
  • Gözünü eğrilttin de onun için ayı iki gördün. İşte bu bakış, şüpheye düşüp sual sormaya benzer.

  • راست گردان چشم را در ماهتاب ** تا یکی بینی تو مه را نک جواب‏ 855
  • Gözünü doğrult da aya öyle bak ki tek göresin. İşte cevabı da bu!

  • فکرتت که کژ مبین نیکو نگر ** هست آن فکرت شعاع آن گهر
  • Düşünceni doğrult, iyi bak. Çünkü düşünce de o incinin pırıltılarındandır.

  • هر جوابی کان ز گوش آید به دل ** چشم گفت از من شنو آن را بهل‏
  • Kulaktan gönle doğan her cevaba göz; onu bırak, cevabı benden duy der.

  • گوش دلاله ست و چشم اهل وصال ** چشم صاحب حال و گوش اصحاب قال‏
  • Kulak vasıtadır, vuslata erense göz; Göz hâl sahibidir, kulaksa dedikoduda!

  • در شنود گوش تبدیل صفات ** در عیان دیدها تبدیل ذات‏
  • Kulağın duygusu sıfatları tebdil eder, hâlbuki gözlerin apaçık görgüsü, mahiyetleri bile değiştirir.

  • ز آتش ار علمت یقین شد از سخن ** پختگی جو در یقین منزل مکن‏ 860
  • Ateşin varlığını sözle bildin, bu varlığa sözle yakîn hâsıl ettinse pişmeyi iste, sözde kalma.

  • تا نسوزی نیست آن عین الیقین ** این یقین خواهی در آتش در نشین‏
  • Yanmadıkça o bilgi, Aynel Yakîn değildir. Bu yakîn’i istiyorsan ateşe dal.

  • گوش چون نافذ بود دیده شود ** ور نه قل در گوش پیچیده شود
  • Kulak, hakikate nüfuz ederse göz kesilir. Yoksa söz kulakta kalır, gönle tesir etmez.

  • این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا که شه با آن غلامانش چه کرد
  • Bu sözün sonu gelmez. Geri dön de padişah o kölelere ne yaptı, onu anlat!

  • به راه کردن شاه یکی را از آن دو غلام و از این دیگر پرسیدن
  • Padişahın o kölelerden birini bir yere yollayıp öbüründen bazı şeyler sorması

  • آن غلامک را چو دید اهل ذکا ** آن دگر را کرد اشارت که بیا
  • Padişah o köleciği zeki görünce öbürüne “Beri gel” diye emretti.

  • کاف رحمت گفتمش تصغیر نیست ** جد چو گوید طفلکم تحقیر نیست‏ 865
  • Buradaki sevgiye ve acımaya delâlet eden “ceğiz” eki küçültme, horlama için değildir. Nitekim ana oğul’a “yavrucuğum” derse bu horlama sayılmaz.

  • چون بیامد آن دوم در پیش شاه ** بود او گنده دهان دندان سیاه‏
  • İkinci köle padişahın huzuruna geldi. Ağzı kokuyordu, dişleri de kapkaraydı.

  • گر چه شه ناخوش شد از گفتار او ** جستجویی کرد هم ز اسرار او
  • Padişah, onun sözünden pek hoşlanmadı ama nesi var, nesi yok diye sırlarını aramaya koyuldu.