-
هر جوابی کان ز گوش آید به دل ** چشم گفت از من شنو آن را بهل
- Kulaktan gönle doğan her cevaba göz; onu bırak, cevabı benden duy der.
-
گوش دلاله ست و چشم اهل وصال ** چشم صاحب حال و گوش اصحاب قال
- Kulak vasıtadır, vuslata erense göz; Göz hâl sahibidir, kulaksa dedikoduda!
-
در شنود گوش تبدیل صفات ** در عیان دیدها تبدیل ذات
- Kulağın duygusu sıfatları tebdil eder, hâlbuki gözlerin apaçık görgüsü, mahiyetleri bile değiştirir.
-
ز آتش ار علمت یقین شد از سخن ** پختگی جو در یقین منزل مکن 860
- Ateşin varlığını sözle bildin, bu varlığa sözle yakîn hâsıl ettinse pişmeyi iste, sözde kalma.
-
تا نسوزی نیست آن عین الیقین ** این یقین خواهی در آتش در نشین
- Yanmadıkça o bilgi, Aynel Yakîn değildir. Bu yakîn’i istiyorsan ateşe dal.
-
گوش چون نافذ بود دیده شود ** ور نه قل در گوش پیچیده شود
- Kulak, hakikate nüfuz ederse göz kesilir. Yoksa söz kulakta kalır, gönle tesir etmez.
-
این سخن پایان ندارد باز گرد ** تا که شه با آن غلامانش چه کرد
- Bu sözün sonu gelmez. Geri dön de padişah o kölelere ne yaptı, onu anlat!
-
به راه کردن شاه یکی را از آن دو غلام و از این دیگر پرسیدن
- Padişahın o kölelerden birini bir yere yollayıp öbüründen bazı şeyler sorması
-
آن غلامک را چو دید اهل ذکا ** آن دگر را کرد اشارت که بیا
- Padişah o köleciği zeki görünce öbürüne “Beri gel” diye emretti.
-
کاف رحمت گفتمش تصغیر نیست ** جد چو گوید طفلکم تحقیر نیست 865
- Buradaki sevgiye ve acımaya delâlet eden “ceğiz” eki küçültme, horlama için değildir. Nitekim ana oğul’a “yavrucuğum” derse bu horlama sayılmaz.
-
چون بیامد آن دوم در پیش شاه ** بود او گنده دهان دندان سیاه
- İkinci köle padişahın huzuruna geldi. Ağzı kokuyordu, dişleri de kapkaraydı.
-
گر چه شه ناخوش شد از گفتار او ** جستجویی کرد هم ز اسرار او
- Padişah, onun sözünden pek hoşlanmadı ama nesi var, nesi yok diye sırlarını aramaya koyuldu.
-
گفت با این شکل و این گند دهان ** دور بنشین لیک آن سو تر مران
- “Bu şekilde, bu pis kokulu ağızla biraz ötede otur; fakat o kadar da ileri gitme.
-
که تو اهل نامه و رقعه بدی ** نه جلیس و یار و هم بقعه بدی
- Çünkü seninle uzaktan konuşmak gerek. Benimle düşüp kalkamazsın, benimle bir yerde oturamazsın.
-
تا علاج آن دهان تو کنیم ** تو حبیب و ما طبیب پر فنیم 870
- Biraz ötede dur da senin o ağzını bir tedavi edelim. Sen güzelsin, ben de hünerli bir doktorum.
-
بهر کیکی نو گلیمی سوختن ** نیست لایق از تو دیده دوختن
- Bir pire için yepyeni bir kilim yakılmaz ya. Sana da büsbütün göz yummak doğru değil.
-
با همه بنشین دو سه دستان بگو ** تا ببینم صورت عقلت نکو
- Bütün ayıplarınla beraber otur, iki üç hikâye söyle de aklın nasıl bir göreyim” dedi.
-
آن ذکی را پس فرستاد او به کار ** سوی حمامی که رو خود را بخار
- O zeki köleyi de “ Haydi git yıkanıp arın” diye hamama yolladı.
-
وین دگر را گفت خه تو زیرکی ** صد غلامی در حقیقت نه یکی
- Huzurundaki köleye “Aferin, sen akıllı bir adamsın, Hakikatte yüz köle değersin, bir değil.
-
آن نهای که خواجهتاش تو نمود ** از تو ما را سرد میکرد آن حسود 875
- Kapı yoldaşın, hakkında kötü şeyler söyledi, fakat sen hiç de öyle değilsin. O hasetçi herif, az kalsın bizi senden soğutuyordu.
-
گفت او دزد و کژ است و کژنشین ** حیز و نامرد و چنان است و چنین
- Senin hakkında, hırsızdır, doğru adam değildir, münasebetsiz hareketlerde bulunur, ahlâksızdır, lânettir, şöyledir, böyledir demişti.” Dedi.
-
گفت پیوسته بده ست او راست گو ** راست گویی من ندیده ستم چو او
- Köle dedi ki: “ O daima doğru söyler. Onun gibi doğru sözlü adam görmedim.
-
راست گویی در نهادش خلقتی است ** هر چه گوید من نگویم تهمتی است
- Doğru söyleme, yaradılışında vardır. Ne dese, aslı yok diyemem.
-
کژ ندانم آن نکو اندیش را ** متهم دارم وجود خویش را
- O iyi düşünceli adamı ben kötü bilmem, kusuru üstüme alırım doğrusu.
-
باشد او در من ببیند عیبها ** من نبینم در وجود خود شها 880
- Padişahım, olabilir ki o bende bazı ayıplar görmüştür de ben onları kendimde görememişimdir.
-
هر کسی گر عیب خود دیدی ز پیش ** کی بدی فارغ خود از اصلاح خویش
- Herkes, önce kendi kusurunu görseydi halini ıslah etmekten gaflet eder miydi?