-
جمله ادراکات را آرام نی ** وقت میدانست وقت جام نی
- Âlemde bütün anlayışlar, durup dinlenmezler… Meydanda koşup yelme zamanıdır, oturup zevkle içkiye dalma zamanı değil!
-
آن یکی وهمی چو بازی می‌پرد ** وآن دگر چون تیر معبر می‌درد
- Birinin vehmi, bir doğan gibi uçup geçer, öbürünün vehmini mesafeleri delip geçen ok gibi uçar!
-
وان دگر چون کشتی با بادبان ** وآن دگر اندر تراجع هر زمان 3725
- Öbürünün ki yelken açmış gemi gibi gider… Bir başkasınınkiyse her an gerileyip durur!
-
چون شکاری می‌نمایدشان ز دور ** جمله حمله می‌فزایند آن طیور
- Bütün bu vehimler, bütün bu anlayış kuşları, uzaktan bir av gördüler mi hep birden saldırırlar.
-
چونک ناپیدا شود حیران شوند ** همچو جغدان سوی هر ویران شوند
- Av ortadan kayboldu mu şaşırırlar, baykuşlar gibi viranelere dalarlar!
-
منتظر چشمی به هم یک چشم باز ** تا که پیدا گردد آن صید به ناز
- O av tekrar nazlana, nazlana salınsın, görünsün diye bir gözünü açıp bir tekini yumarak beklerler.
-
چون بماند دیر گویند از ملال ** صید بود آن خود عجب یا خود خیال
- Av gecikince beklemekten usanır, sıkılırlar da acaba gördüğümüz av mıydı, hayal miydi derler.
-
مصلحت آنست تا یک ساعتی ** قوتی گیرند و زور از راحتی 3730
- Bir an istirahat ederek güçlenip kuvvetlenmeleri daha doğrudur.
-
گر نبودی شب همه خلقان ز آز ** خویشتن را سوختندی ز اهتزاز
- Eğer gece olmasaydı bütün halk, hırstan, isteklerinin üstüne titremeden kendilerini yakar, helâk ederlerdi.
-
از هوس وز حرص سود اندوختن ** هر کسی دادی بدن را سوختن
- Herkes bir şey elde etmek, bir kâr kazanmak hevesiyle bedenini ateşlere atmış, yanıp yakılmıştır.
-
شب پدید آید چو گنج رحمتی ** تا رهند ازحرص خود یکساعتی
- Bir müddet hırslarından kurtulsunlar diye gece, Allah rahmeti gibi zuhur etti.
-
چونک قبضی آیدت ای راه‌رو ** آن صلاح تست آتش دل مشو
- Yolcu, sana da bir sıkıntı, bir gönül darlığı geldi mi alevlenme, meyus olma… Senin için muvafıktır o.
-
زآنک در خرجی در آن بسط و گشاد ** خرج را دخلی بباید زاعتداد 3735
- Çünkü ferahlık ve genişlik zamanında varını, yoğunu harcedip duruyorsun demektir. Harcetmeye karşılık bir de gelir lâzım elbet!
-
گر هماره فصل تابستان بدی ** سوزش خورشید در بستان شدی
- Ya mevsimi sürüp gitseydi güneş, bağları, bahçeleri yakar kavururdu.
-
منبتش را سوختی از بیخ و بن ** که دگر تازه نگشتی آن کهن
- Nebatları kökünden yakardı, bir daha o yanıp kavrulan şeyler yenilemezdi, yeşerip tazelenmezdi.
-
گر ترش‌رویست آن دی مشفق است ** صیف خندانست اما محرقست
- Kışın yüzü ekşidir ama şefkatlidir... yaz gülümser ama yakar, yandırır!
-
چونک قبض آید تو در وی بسط بین ** تازه باش و چین میفکن در جبین
- Darlık geldi mi onda genişlik gör de canlan, alnını kırıştırma!
-
کودکان خندان و دانایان ترش ** غم جگر را باشد و شادی ز شش 3740
- Çocuklar gülüp dururlar, bilenlerinse yüzü ekşidir. Gam karaciğerden meydana gelir, neşe akciğerden!
-
چشم کودک همچو خر در آخرست ** چشم عاقل در حساب آخرست
- Çocuğun gözü, eşek gibi ahırdadır… Akıllı adamsa gözünü işin sonuna diker.
-
او در آخر چرب می‌بیند علف ** وین ز قصاب آخرش بیند تلف
- Akılsız, ahırdaki otu tatlı görür… Akıllı, ahırdaki hayvanın nihayet kasap elinde telef olacağını görür, bilir.
-
آن علف تلخست کین قصاب داد ** بهر لحم ما ترازویی نهاد
- Şu kasabın verdiği ot yok mu? Acıdır, acı! Kasap o otu bizi semirtmek, tartıda ağır gelmemizi temin etmek için veriyor.
-
رو ز حکمت خور علف کان را خدا ** بی غرض دادست از محض عطا
- Yürü, Allah’ın verdiği hikmet otunu ye! Çünkü Allah, onu ancak cömertliğinden, ihsanından dolayı karşılık istemeksizin vermiştir.
-
فهم نان کردی نه حکمت ای رهی ** زانچ حق گفتت کلوا من رزقه 3745
- Allah “Allah’ın verdiği rızıktan yiyin” dedi. Sen, buradaki rızkı ekmek sandın, hikmet olduğunu anlamadın ha!
-
رزق حق حکمت بود در مرتبت ** کان گلوگیرت نباشد عاقبت
- Allah’ın verdiği rızık, insan mertebesine göre hikmettir. O rızık sonunda senin boğazında durmaz, seni öldürüp mahvetmez!
-
این دهان بستی دهانی باز شد ** کو خورنده‌ی لقمه‌های راز شد
- Bu ağzını kapadın mı başka bir ağız açılır… O ağız sır lokmalarını yer, yutar.