-
بنگرد در نفس خود صد گفت و گو ** همنشین او نبرده هیچ بو
- Velî, kendi kendine yüzlerce söz söyler, dinler de yanında oturan kokusunu bile alamaz!
-
صد سال و صد جواب اندر دلت ** می‌رسد از لامکان تا منزلت
- Lâmekân âleminden gönlüne yüzlerce sual, yüzlerce cevap gelir, menziline kadar erişir!
-
بشنوی تو نشنود زان گوشها ** گر به نزدیک تو آرد گوش را 4280
- Bunları sen duyarsın da başkaları kulaklarını ağızlarına kadar yaklaştırsalar yine duymazlar!
-
گیرم ای کر خود تو آن را نشنوی ** چون مثالش دیده‌ای چون نگروی
- Tutalım, velilerin sessiz, harfsiz sözlerini duymuyor, işitmiyorsun; işte gördün ya… Misli sende de var; neden inanmıyorsun a sağır!
-
جواب طعنه‌زننده در مثنوی از قصور فهم خود
- Kendi anlayışındaki kusur yüzünden Mesnevi’yi kınamaya kalkışana cevap
-
ای سگ طاعن تو عو عو می‌کنی ** طعن قرآن را برون‌شو می‌کنی
- Ey kınayan köpek, sen hav hav edip duruyor da Kur’an’ı kınamakla hükmünden kendimi kurtarırım mı sanıyorsun?
-
این نه آن شیرست کز وی جان بری ** یا ز پنجه‌ی قهر او ایمان بری
- Bu o aslan değil ki ondan canını halâs etmeğe muvaffak olasın yahut kahrının pençesinden imanını kurtarasın!
-
تا قیامت می‌زند قرآن ندی ** ای گروهی جهل را گشته فدی
- Kur’an, kıyamete kadar, ey kendilerini bilgisizliğe feda edenler, diye nida eder.
-
که مرا افسانه می‌پنداشتید ** تخم طعن و کافری می‌کاشتید 4285
- Der ki: “Siz, beni masal sandınız da kınama ve kâfirlik tohumunu ektiniz!
-
خود بدیدیت آنک طعنه می‌زدیت ** که شما فانی و افسانه بدیت
- Fakat kınayıp da aslı yok, masaldan ibaret dediniz ama gördünüz ya… Siz yok oldunuz, siz masal oldunuz.
-
من کلام حقم و قایم به ذات ** قوت جان جان و یاقوت زکات
- Ben Allah’ın kelâmıyım, Allah’la kaimim. Canın canına gıdayım; arı duru, parlak bir yakutum.
-
نور خورشیدم فتاده بر شما ** لیک از خورشید ناگشته جدا
- Ben, güneşin nuruyum… Sizin üstünüze vurdum, sizi aydınlattım; fakat güneşten ayrılmış değilim.
-
نک منم ینبوع آن آب حیات ** تا رهانم عاشقان را از ممات
- Bakın, ben âşıkları ölümden kurtarmak için buracıkta akıp duran bir âbıhayatım.
-
گر چنان گند آزتان ننگیختی ** جرعه‌ای بر گورتان حق ریختی 4290
- Hırsınız, hasediniz bu kötü kokuyu salmasaydı Allah, sizin mezarlarınıza da bundan bir katrecik saçardı.
-
نه بگیرم گفت و پند آن حکیم ** دل نگردانم بهر طعنی سقیم
- O, Hakîm’in sözünü, o Hakîm’in öğüdünü tutmaz mıyım hiç? Her kötü ve yanlış kınama yüzünden gönlümü bozmam, işimden, sözümden kalmam.
-
مثل زدن در رمیدن کره‌ی اسپ از آب خوردن به سبب شخولیدن سایسان
- Seyislerin ıslık çalmaları yüzünden tayın ürküp su içmemesi
-
آنک فرمودست او اندر خطاب ** کره و مادر همی‌خوردند آب
- Hakîm-i Gaznevî, buyurmuştur ki: tayla anası su içerlerken,
-
می‌شخولیدند هر دم آن نفر ** بهر اسپان که هلا هین آب خور
- Seyisler, atlar gelsinler, su içsinler diye ıslık çalıyorlardı.
-
آن شخولیدن به کره می‌رسید ** سر همی بر داشت و از خور می‌رمید
- Tay ıslık sesini duyunca başını kaldırdı, ürküp su içmekten vazgeçti.
-
مادرش پرسید کای کره چرا ** می‌رمی هر ساعتی زین استقا 4295
- Anası “Yavrucuğum, neye ürküyor su içmiyorsun?” diye sordu.
-
گفت کره می‌شخولند این گروه ** ز اتفاق بانگشان دارم شکوه
- Tay dedi ki: “Bunlar ıslık çalıyorlar. Hep birden ıslık çalmalarından korktum.
-
پس دلم می‌لرزد از جا می‌رود ** ز اتفاق نعره خوفم می‌رسد
- Yüreğim titredi, yerinden oynadı. Hep birden ıslık çalıp bağırmaları beni korkuttu.”
-
گفت مادر تا جهان بودست ازین ** کارافزایان بدند اندر زمین
- Anası “Dünya kurulalı abes işler de bulunanlar vardır… Bu dünya böyle kurulmuş, böyle gider!
-
هین تو کار خویش کن ای ارجمند ** زود کایشان ریش خود بر می‌کنند
- Benim akıllı yavrucuğum, sen işine bak… Onların kendi saçlarını, sakallarını yolmaları yakındır!” dedi.
-
وقت تنگ و می‌رود آب فراخ ** پیش از آن کز هجر گردی شاخ شاخ 4300
- Vakit var, tertemiz ve gür su da akıp gidiyor. Sudan ayrılırsın, ayrılık seni şahrem şahrem eder… Bundan önce davran da,
-
شهره کاریزیست پر آب حیات ** آب کش تا بر دمد از تو نبات
- Âbıhayat’la dolu olan ırmaktan su içmeye bak… İç de senden nebatlar bitsin!
-
آب خضر از جوی نطق اولیا ** می‌خوریم ای تشنه‌ی غافل بیا
- Ey gafil susuz, biz velilerin sözlerinden Hızır’ın Âbıhayat’ını içmekteyiz, gel!