-
زین چنین امداد دل پر فن شود ** بجهد از دل چشم هم روشن شود
- Bunların yardımıyla gönlü marifetler elde eder, gönüllükten çıkar, yücelir… Gözleri de nurlanır.
-
زانک نور از دل برین دیده نشست ** تا چو دل شد دیده‌ی تو عاطلست 4315
- Çünkü nur, gönülden doğar da bu göze vurur. Gönül olmasa gözün hiç bir şey göremez.
-
دل چو بر انوار عقلی نیز زد ** زان نصیبی هم بدو دیده دهد
- Gönül, akıl nurlarıyla nurlanırsa o nurlardan göze de bir pay verir.
-
پس بدان کاب مبارک ز آسمان ** وحی دلها باشد و صدق بیان
- Bil ki gökten inen mübarek su, gönüllere gelen vahiydir, dillere gelen doğru sözlülüktür.
-
ما چو آن کره هم آب جو خوریم ** سوی آن وسواس طاعن ننگریم
- Biz de tay gibi ırmaktan su içelim de bizi kınayan vesveseciye bakmayalım, aldırış etmeyelim.
-
پی‌رو پیغمبرانی ره سپر ** طعنه‌ی خلقان همه بادی شمر
- Peygamberlerin izini izliyorsan yola düş, halkın bütün kınamalarını hava say!
-
آن خداوندان که ره طی کرده‌اند ** گوش فا بانگ سگان کی کرده‌اند 4320
- Yol aşan, menzil alan yol erleri ne vakit köpeklerin havlamasına kulak astılar?
-
بقیه‌ی ذکر آن مهمان مسجد مهمان‌کش
- Konuk öldüren mescit hikâyesinin sonu
-
باز گو کان پاک‌باز شیرمرد ** اندر آن مسجد چه بنمودش چه کرد
- O tertemiz aslan adama mescitte neler göründü? Sen onu söyle yine!
-
خفت در مسجد خود او را خواب کو ** مرد غرقه گشته چون خسپد بجو
- Mescitte, suya gark olmuş adam nasıl uyursa öyle uyudu.
-
خواب مرغ و ماهیان باشد همی ** عاشقان را زیر غرقاب غمی
- Gam denizine batmış âşıkların uykusu, daima kuş ve balık uykusudur.
-
نیمشب آواز با هولی رسید ** کایم آیم بر سرت ای مستفید
- Gece yarısı korkunç bir sestir geldi: Ey kendisine fayda dileyen, geleyim mi, geleyim mi?
-
پنج کرت این چنین آواز سخت ** می‌رسید و دل همی‌شد لخت‌لخت 4325
- Bu şiddetli ses tam beş kere geldi, korkudan adamın yüreği çatlıyor, paramparça oluyordu.
-
تفسیر آیت واجلب علیهم بخیلک و رجلک
- “Onları atlı, yaya askerlerinle çağır” ayetinin tefsiri
-
تو چو عزم دین کنی با اجتهاد ** دیو بانگت بر زند اندر نهاد
- Sen de din yoluna girmeyi, o yolda çalışmayı kurarsın ama şeytan, içinden seslenir:
-
که مرو زان سو بیندیش ای غوی ** که اسیر رنج و درویشی شوی
- “A sapık, o yola gitme, eziyetlere düşer, yoksul olur, kalırsın.
-
بی‌نوا گردی ز یاران وابری ** خوار گردی و پشیمانی خوری
- Dostlarından ayrı düşer, hor hakir bir hale gelir, pişman olursun!”
-
تو ز بیم بانگ آن دیو لعین ** وا گریزی در ضلالت از یقین
- Sen de o melun Şeytan’ın sesinden korkar, yakinden kaçar, sapıklığa düşersin.
-
که هلا فردا و پس فردا مراست ** راه دین پویم که مهلت پیش ماست 4330
- “Hele yarın, hele öbür gün din yoluna girer, koşar, yürürüm… Daha önümüzde vakit var” dersin.
-
مرگ بینی باز کو از چپ و راست ** می‌کشد همسایه را تا بانگ خاست
- Sağdan, soldan ölümün gelip çattığını görürsün… Komşuların ölür, evlerinden feryatlar yücelir.
-
باز عزم دین کنی از بیم جان ** مرد سازی خویشتن را یک زمان
- Derken yine can korkusuyla din yoluna girmeye niyetlenir, bir an olsun kendini adam edersin.
-
پس سلح بر بندی از علم و حکم ** که من از خوفی نیارم پای کم
- Ben korkup ayağımı geri çekmem diye ilimden, hikmetten silahlar kuşanırsın.
-
باز بانگی بر زند بر تو ز مکر ** که بترس و باز گرد از تیغ فقر
- Bu sırada şeytan yine hileye sapar, seslenir: “Bu kulluk kılıcından kork, geri dön!”
-
باز بگریزی ز راه روشنی ** آن سلاح علم و فن را بفکنی 4335
- Yine korkar, aydın yoldan kaçar, o ilim ve hüner silâhlarını atarsın.
-
سالها او را به بانگی بنده‌ای ** در چنین ظلمت نمد افکنده‌ای
- Yıllardır bir ses, bir bağırış yüzünden ona kulsun… Hırkanı böyle bir karanlığa atmışsın.
-
هیبت بانگ شیاطین خلق را ** بند کردست و گرفته حلق را
- Şeytanların bağırışlarındaki heybet, halkı kıskıvrak bağlamış, boğazlarını sıkmıştır.
-
تا چنان نومید شد جانشان ز نور ** که روان کافران ز اهل قبور
- Onların canları, nura kavuşmaktan öyle meyus olmuştur ki kâfirlerin ruhları da kabirdekilerin dirilmesinden ancak o kadar meyustur.