-
مرغ خانه اشتری را بی خرد ** رسم مهمانش به خانه می‌برد
- Akılsız bir tavuk, deveyi evine konuk götürür.
-
چون به خانه مرغ اشتر پا نهاد ** خانه ویران گشت و سقف اندر فتاد
- Fakat deve, tavuğun evine ayak atar atmaz ev yıkılır, dam çöker!
-
خانه‌ی مرغست هوش و عقل ما ** هوش صالح طالب ناقه‌ی خدا 4670
- Bizim aklımız, fikrimiz de tavuk kümesinden ibaret. Salih’in aklıysa Allah devesini arar.
-
ناقه چون سر کرد در آب و گلش ** نه گل آنجا ماند نه جان و دلش
- Deve, başını suya, toprağa daldırınca orada ne toprak kalır, ne can, ne gönül.
-
کرد فضل عشق انسان را فضول ** زین فزون‌جویی ظلومست و جهول
- Aşk öyle bir fazilettir ki insanı faziletler sahibi yapar… Fakat insan, bu haddinden fazla dileyiş yüzünden hem pek zalimdir, ham de pek cahil!
-
جاهلست و اندرین مشکل شکار ** می‌کشد خرگوش شیری در کنار
- İnsan hakikaten bilgisizdir; Hele bu müşkül avda büsbütün bilgisiz. Bir tavşan, aslanı kucaklamaya çalışıyor!
-
کی کنار اندر کشیدی شیر را ** گر بدانستی و دیدی شیر را
- Eğer aslanı bilseydi, görseydi hiç kucaklamaya kalkışır mıydı, buna imkân mı var?
-
ظالمست او بر خود و بر جان خود ** ظلم بین کز عدلها گو می‌برد 4675
- İnsan, canına da zulmeder, nefsine de… Fakat şu zulme bak, şu zulmü gör ki adaletlerden bile topu kapar, adaletlerden bile üstündür, ileridir.
-
جهل او مر علمها را اوستاد ** ظلم او مر عدلها را شد رشاد
- Bilgisizliği ilimlere üstattır… Zulmü, adaletlere doğru yol gösterir.
-
دست او بگرفت کین رفته دمش ** آنگهی آید که من دم بخشمش
- Sadr-ı Cihan, bu nefesi kesilmiş âşık, ona ben nefes bağışlayınca dirilir, kendine gelir diye âşığın elini tuttu,
-
چون به من زنده شود این مرده‌تن ** جان من باشد که رو آرد به من
- “Bu bedeni ölü, bu canı uyanık âşık, benimle diriliyor. Şu halde o, benim canım… Bana yüz tutuyor.
-
من کنم او را ازین جان محتشم ** جان که من بخشم ببیند بخششم
- Ben onu bu candan yücelteyim, bu cana muhtaç olmasın. Ona bir can bağışlayayım da ihsanımı onunla görsün!
-
جان نامحرم نبیند روی دوست ** جز همان جان کاصل او از کوی اوست 4680
- Nâmahrem can, sevgilinin yüzünü göremez. Dostun yüzünü ancak aslı onun civarında olan can görür.
-
در دمم قصاب‌وار این دوست را ** تا هلد آن مغز نغزش پوست را
- Bu dosta kasap gibi üfüreyim de o lâtif ruhu derisinden çıksın deyip,
-
گفت ای جان رمیده از بلا ** وصل ما را در گشادیم الصلا
- Âşıka “Ey belâlar yüzünden bedeni terk edip giden can, vuslat kapımızı açtık, gel gel!
-
ای خود ما بی‌خودی و مستی‌ات ** ای ز هست ما هماره هستی‌ات
- Ey varlığımız, yokluğuna, sarhoşluğuna sebep olan… Ey varlığı, varlığımızdan ibaret bulunan âşık!
-
با تو بی لب این زمان من نو بنو ** رازهای کهنه گویم می‌شنو
- Şimdi ben sana dilsiz, dudaksız yeniden yeniye eski sırlar söyleyeceğim dinle!
-
زانک آن لبها ازین دم می‌رمد ** بر لب جوی نهان بر می‌دمد 4685
- Dilsiz, dudaksız söyleyeceğim, çünkü şu diller, dudaklar, bu nefesten ürkerler. Bu nefes, gizli bir ırmağın kıyısında yetişir, meyve verir!
-
گوش بی‌گوشی درین دم بر گشا ** بهر راز یفعل الله ما یشا
- Şimdi can kulağını aç da “Allah dilediğini yapar sırrını duymaya hazırlan” dedi.
-
چون صلای وصل بشنیدن گرفت ** اندک اندک مرده جنبیدن گرفت
- Âşık, vuslata çağrıldığını duyunca yavaş yavaş kımıldanmaya başladı.
-
نه کم از خاکست کز عشوه‌ی صبا ** سبز پوشد سر بر آرد از فنا
- Âşık, topraktan da aşağıyı değil ya… Toprak bile sabah rüzgârının işvesiyle yeşiller giyinir, yokluktan başını kaldırır!
-
کم ز آب نطفه نبود کز خطاب ** یوسفان زایند رخ چون آفتاب
- Meniden de aşağı değil ya… Meni bile Allah emrini duyar da güneş yüzlü Yusuflar meydana getirir!
-
کم ز بادی نیست شد از امر کن ** در رحم طاوس و مرغ خوش‌سخن 4690
- Rüzgârdan da aşağı değil ya… Kün emrini işitir de rahimde tavus olur, güzel güzel söz söyleyen kuş kesilir!
-
کم ز کوه سنگ نبود کز ولاد ** ناقه‌ای کان ناقه ناقه زاد زاد
- Taştan, topraktan meydana gelen dağdan da aşağı değil ya... Deve doğurur da o deveden de deve yavrusu doğar!
-
زین همه بگذر نه آن مایه‌ی عدم ** عالمی زاد و بزاید دم بدم
- Bunların hepsini bir tarafa bırak, yokluk koskoca bir âlem doğurmadı mı? Hâlâ da her an bütün varlıklar ondan doğmuyor mu?