-
ظاهرا او بیجهاز و خادمست ** وز صلاح و ستر او خود عالمست
- Zaten kızımızın çeyizi çimeni, aşçısı, işçisi olmadığı meydanda... İyi ve namuslu oluşuna gelince: o, bunu zaten bilir.
-
شرح مستوری ز بابا شرط نیست ** چون برو پیدا چو روز روشنیست 210
- Kızın namuslu olduğunu babanın anlatması şart değil ya... Nasıl olduğu esasen onca aydın gün gibi meydandadır’’.
-
این حکایت را بدان گفتم که تا ** لاف کم بافی چو رسوا شد خطا
- Senin de yanlışın meydana çıktı, rezil rüsvay oldun... Bari az söyle; bu hikâyeyi onun için anlattım.
-
مر ترا ای هم به دعوی مستزاد ** این بدستت اجتهاد و اعتقاد
- A dâvada ayak direyip duran, senin anlayışın, hüküm çıkarışın da bundan ibaret işte!
-
چون زن صوفی تو خاین بودهای ** دام مکر اندر دغا بگشودهای
- Sen de sofinin karısı gibi hainsin, kötülükte hile tuzağını kurmuşsun!
-
که ز هر ناشسته رویی کپ زنی ** شرم داری وز خدای خویش نی
- Bu suretle her yüzü yunmadık pis kişiye temizliğini anlatır durursun... Kendinden utanır da Allah’tan utanmazsın!
-
غرض از سمیع و بصیر گفتن خدا را
- Allah’a “duyar, görür” demekteki maksat
-
از پی آن گفت حق خود را بصیر ** که بود دید ویت هر دم نذیر 215
- Allah, her şeyi görür, bu görüş de daima seni korkutsun diye kendisine “gören” dedi.
-
از پی آن گفت حق خود را سمیع ** تا ببندی لب ز گفتار شنیع
- Kötü sözlerden dudağını yumasın diye de kendisini “duyan diye anlattı.
-
از پی آن گفت حق خود را علیم ** تا نیندیشی فسادی تو ز بیم
- Korkasın da bir fesat düşünmeyesin diye “bilen” adını takındı.
-
نیست اینها بر خدا اسم علم ** که سیه کافور دارد نام هم
- Fakat bunlar, meselâ zenciye kâfur adının verildiği gibi Allah’a konmuş adlar değildir.
-
اسم مشتقست و اوصاف قدیم ** نه مثال علت اولی سقیم
- Allah ismi, sıfattan türeme, sıfattan meydana gelmedir, Allah sıfatlarıysa kadimdir, evveli yoktur. İlleti Ûlâ misali gibi batıl ve saçma değildir.
-
ورنه تسخر باشد و طنز و دها ** کر را سامع ضریران را ضیا 220
- Öyle olmasaydı sağıra duyan, köre aydın adlarının verilmesi gibi alay olur, maskaralık olurdu.
-
یا علم باشد حیی نام وقیح ** یا سیاه زشت را نام صبیح
- Tanınma için konan ad, meselâ terbiyesiz ve utanmaz birisine mahcup yahut kara ve çirkin birisine güzel diye konuvermiş bir addır.
-
طفلک نوزاده را حاجی لقب ** یا لقب غازی نهی بهر نسب
- Yeni doğmuş çocukcağıza hacı yahut da soyunda var diye gazi adını koymaktır.
-
گر بگویند این لقبها در مدیح ** تا ندارد آن صفت نبود صحیح
- Bu lâkapları, övmek için söylerlerse övülende bu sıfatlar yoksa övüş, doğru olmaz ki.
-
تسخر و طنزی بود آن یا جنون ** پاک حق عما یقول الظالمون
- Ya alaya almaktır yahut da öven delidir. Allah ise zalimlerin söylediklerinden beridir, paktır.
-
من همی دانستمت پیش از وصال ** که نکورویی ولیکن بدخصال 225
- Ben seninle buluşmadan önce de biliyordum: Güzel yüzlüsün ama kötü huylusun sen!
-
من همی دانستمت پیش از لقا ** کز ستیزه راسخی اندر شقا
- Ben seni görmeden de inatçı bir adam olduğunu, kötülükte ayak diremiş, kötülüğe alışmış bulunduğunu biliyordum.
-
چونک چشمم سرخ باشد در غمش ** دانمش زان درد گر کم بینمش
- Gözüm kızarırsa, az görsem bile yine o illete tutulduğumu bilirim ya!
-
تو مرا چون بره دیدی بی شبان ** تو گمان بردی ندارم پاسبان
- Sen beni çobansız bir kuzu gibi yapayalnız gördün de bekçim, gözcüm yok sandın.
-
عاشقان از درد زان نالیدهاند ** که نظر ناجایگه مالیدهاند
- Âşıklar, bakılmaması lazım gelen yere bakarlar da o yüzden dertlenirler, o dert sebebiyle de ağlarlar, inlerler.
-
بیشبان دانستهاند آن ظبی را ** رایگان دانستهاند آن سبی را 230
- O ceylanı çobansız, o esiri ucuz sanırlar.
-
تا ز غمزه تیر آمد بر جگر ** که منم حارس گزافه کم نگر
- Nihayet “Gözcüsü, bekçisi benim... Az bak!” diye bir bakış okudur gelir, ciğerlerine saplanır!
-
کی کم از بره کم از بزغالهام ** که نباشد حارس از دنبالهام
- Ben, bir kuzudan da, keçiden de aşağı mıyım ki ardımda gözcüm, bekçim olmasın?
-
حارسی دارم که ملکش میسزد ** داند او بادی که آن بر من وزد
- Öyle bir bekçim var ki saltanat, ona yaraşır... Bana nasıl bir yel esmekte? O bilir!