-
خود طواف آنک او شه‌بین بود ** فوق قهر و لطف و کفر و دین بود
- Padişahı gören kimsenin padişahın etrafında dönmesi kahrın da üstündedir, lûtfun da; küfürden de üstündür, dinden de!
-
زان نیامد یک عبارت در جهان ** که نهانست و نهانست و نهان
- Buna ait âlemde bir söz yoktur... gizlidir, gizlidir gizli!
-
زانک این اسما و الفاظ حمید ** از گلابه‌ی آدمی آمد پدید
- Çünkü bu güzel ve temiz adlarla sözler, Âdem kirmanından zuhur etti.
-
علم الاسما بد آدم را امام ** لیک نه اندر لباس عین و لام 2970
- “Allemel’esma” Âdem’e imamdı, fakat ayın lâm elbisesi ile değil!
-
چون نهاد از آب و گل بر سر کلاه ** گشت آن اسمای جانی روسیاه
- Âdem başına sudan,topraktan bir külâh koyunca o cana ait adların yüzü karardı.
-
که نقاب حرف و دم در خود کشید ** تا شود بر آب و گل معنی پدید
- Suyla topraktan mâna zuhur etsin diye cana ait adlar, harf ve nefes nikabiyle yüzlerini örttüler.
-
گرچه از یک وجه منطق کاشف است ** لیک از ده وجه پرده و مکنف است
- Söz, gerçi bir bakımdan mânayı açar ama on bakımdan da örter, gizler!
-
گفتن خلیل مر جبرئیل را علیهماالسلام چون پرسیدش کی الک حاجة خلیل جوابش داد کی اما الیک فلا
- Halil’e Cebrail aleyhisselâm’ın “Hacetin var mı? Diye sorması,onun da “Var..var ama senden değil“ diye cevap vermesi
-
من خلیل وقتم و او جبرئیل ** من نخواهم در بلا او را دلیل
- Ben, zamanın Halil’iyim, o da Cebrail’dir. Bela çağında onun kılavuzluğunu istemem ben!
-
او ادب ناموخت از جبریل راد ** که بپرسید از خیل حق مراد 2975
- O, Halil’e şefaat eden Cebrail’den edep öğrenmedi mi ki? Cebrail Tanrı Halil’ine
-
که مرادت هست تا یاری کنم ** ورنه بگریزم سبکباری کنم
- “Muradın var mı? Söyle de yardım edeyim... yoksa derhal çekip gideyim”... deyince
-
گفت ابراهیم نی رو از میان ** واسطه زحمت بود بعد العیان
- İbrahim, “hayır... sen aradan çık. Hakikat meydana çıktıktan sonra vasıta zahmettir” dedi.
-
بهر این دنیاست مرسل رابطه ** مومنان را زانک هست او واسطه
- Peygamber bu dünya için kulları Tanrıya ulaştıran bir bağdır. Çünkü o müminlerle Tanrı arasında bir vasıtadır.
-
هر دل ار سامع بدی وحی نهان ** حرف و صوتی کی بدی اندر جهان
- Fakat her gönül, gizli vahyi duyup işitseydi âlemde harf ve sese ne lüzum kalırdı?
-
گرچه او محو حقست و بی‌سرست ** لیک کار من از آن نازکترست 2980
- Gerçi o, Tanrıdan mahvolmuştur, başsızdır... fakat benim işim ondan da ince!
-
کرده‌ی او کرده‌ی شاهست لیک ** پیش ضعفم بد نماینده‌ست نیک
- Onun yaptığı iş Tanrı işidir, ben ona göre zayıfım... doğru, fakat bu iş, yine bana pek kötü görünmede!
-
آنچ عین لطف باشد بر عوام ** قهر شد بر نازنینان کرام
- Halka lûtfun ta kendisi olan şey, yüce ve nazenin erlere kahırdır.
-
بس بلا و رنج می‌باید کشید ** عامه را تا فرق را توانند دید
- Şu halde halk, zahmet ve belâlar çekmeli de aradaki farkı görüp anlamalı!
-
کین حروف واسطه ای یار غار ** پیش واصل خار باشد خار خار
- Ey hakikî dost, mânayı anlamaya vasıta olan bu harfler, mânaya erişmiş adama göre dikendir, hordur hakîrdir!
-
بس بلا و رنج بایست و وقوف ** تا رهد آن روح صافی از حروف 2985
- Öyleyse saf ruhun harflerden kurtulması için pek çok belâlar çekmesi, pek anlayışlı olması lâzımdır.
-
لیک بعضی زین صدا کرتر شدند ** باز بعضی صافی و برتر شدند
- Fakat bazıları bu sesten büsbütün sağır kesilirler, bazıları ise daha yücedir, daha üstün olurlar!
-
هم‌چو آب نیل آمد این بلا ** سعد را آبست و خون بر اشقیا
- Bu belâ Nil ırmağına benzer, iyilere sudur, kötülere kan!
-
هر که پایان‌بین‌تر او مسعودتر ** جدتر او کارد که افزون دید بر
- Kim, sonu daha fazla görürse daha kutludur... daha ciddiyetle işe sarılır, ekin eker de daha fazla meyve toplar.
-
زانک داند کین جهان کاشتن ** هست بهر محشر و برداشتن
- Çünkü bilir ki bu ekim dünyası, mahşere hazırlanmak, ahirette burada ektiğini toplamak, devşirmek için yaratılmıştır.
-
هیچ عقدی بهر عین خود نبود ** بلک از بهر مقام ربح و سود 2990
- Hiçbir bağlantı yoktur ki yalnız o bağ için bağlansın... o bağlantı, bir ticaret elde etmek, bir kâr kazanmak içindir.
-
هیچ نبود منکری گر بنگری ** منکری‌اش بهر عین منکری
- Dikkat edersen görürsün ki hiçbir münkirin inkârı, sırf inkâr için değildir...