-
یک بمیرد یک بماند تا به روز ** یک بود پژمرده دیگر با فروز
- Biri söner, öbürü gündüze kadar kalır... Biri yanıp erir, öbürü parlar durur!
-
جان حیوانی بود حی از غذا ** هم بمیرد او بهر نیک و بذی
- Hayvani can gıda ile dirilir... Her iyi kötü şeyle de ölüverir!
-
گر بمیرد این چراغ و طی شود ** خانه‌ی همسایه مظلم کی شود
- Fakat bu kandil söndü, ortadan kalktı mı komşunun evi neden karanlık kalsın?
-
نور آن خانه چو بی این هم به پاست ** پس چراغ حس هر خانه جداست 455
- Mademki o evin ışığı, bunun ışığı olmaksızın da duruyor... Şu halde her evin duygu ışığı ayrı ayrıdır.
-
این مثال جان حیوانی بود ** نه مثال جان ربانی بود
- Bu hayvani canın misalidir... Rabbani canın değil!
-
باز از هندوی شب چون ماه زاد ** در سر هر روزنی نوری فتاد
- Gece Hindusundan ay doğdu mu ışığı, her pencereden vurur, her tarafı aydınlatır!
-
نور آن صد خانه را تو یک شمر ** که نماند نور این بی آن دگر
- O yüzlerce evin ışığını sen, bir say... Çünkü ay battı mı bu evin sönüp öbürününki kalmaz.
-
تا بود خورشید تابان بر افق ** هست در هر خانه نور او قنق
- Parlak güneş tan yerinde durdukça ışığı her eve konuk olur.
-
باز چون خورشید جان آفل شود ** نور جمله خانه‌ها زایل شود 460
- Fakat can güneşi battı mı bütün evlerin nuru kaybolur, gidiverir!
-
این مثال نور آمد مثل نی ** مر ترا هادی عدو را ره‌زنی
- Bu söz nurun misalidir, misli değil... Sana doğru yolu gösterir, düşmanın da yolunu vurur!
-
بر مثال عنکبوت آن زشت‌خو ** پرده‌های گنده را بر بافد او
- O münkir, o kötü huylu, örümcek gibi kokmuş ağlar kurar...
-
از لعاب خویش پرده‌ی نور کرد ** دیده‌ی ادراک خود را کور کرد
- Tükürüğü ile nura perde gerer; fakat kendi anlayış gözünü kör eder.
-
گردن اسپ ار بگیرد بر خورد ** ور بگیرد پاش بستاند لگد
- Atın boynunu tutarsa murat alır, maksadına erişir... Fakat ayağını yakalarsa tekmeyi yer!
-
کم نشین بر اسپ توسن بی‌لگام ** عقل و دین را پیشوا کن والسلام 465
- Gemsiz ve serkeş ata pek yaklaşma... Kendine aklı ve dini kılavuz et, onlara uy vesselâm!
-
اندرین آهنگ منگر سست و پست ** کاندرین ره صبر و شق انفسست
- Bu azmini sakın hor görme, ehemmiyetsiz sanma... bu yolda sabır lazım, çekilecek mihnetlere tahammül gerek!
-
بقیه‌ی قصه‌ی بنای مسجد اقصی
- Mescid-i Aksâ’nın binası
-
چون سلیمان کرد آغاز بنا ** پاک چون کعبه همایون چون منی
- Süleyman, Kâbe gibi temiz, Mina gibi yüce olan o yapıya başladı.
-
در بنااش دیده می‌شد کر و فر ** نی فسرده چون بناهای دگر
- Yapısında tekellüflerde bulundu... Öbür yapılar gibi rasgele ve değersiz bir yapı değildi o!
-
در بنا هر سنگ کز که می‌سکست ** فاش سیروا بی‌همی گفت از نخست
- Yapı için dağdan kesilen her taş, apaçık “Önce beni götürün” derdi.
-
هم‌چو از آب و گل آدم‌کده ** نور ز آهک پاره‌ها تابان شده 470
- 470.Âdem’in yoğrulduğu su ve toprak gibi o yapının her kerpicinden nur parladı.
-
سنگ بی‌حمال آینده شده ** وان در و دیوارها زنده شده
- Taş, hammalsız geliyordu... o kapı, o duvarlar, âdeta canlıydı.
-
حق همی‌گوید که دیوار بهشت ** نیست چون دیوارها بی‌جان و زشت
- Allah daima der ki: Cennetin duvarları, bu duvarlar gibi cansız ve çirkin değildir.
-
چون در و دیوار تن با آگهیست ** زنده باشد خانه چون شاهنشهیست
- Ten kapısı, ten duvarı gibi uyanıktır... Cennet evi de diridir; çünkü padişahlar padişahına mensuptur orası!
-
هم درخت و میوه هم آب زلال ** با بهشتی در حدیث و در مقال
- Ağaç da cennet ehliyle konuşur, söz söyler, meyve de, akan duru sular da!
-
زانک جنت را نه ز آلت بسته‌اند ** بلک از اعمال و نیت بسته‌اند 475
- Çünkü cenneti aletle yapmamışlardır ki... Orası amellerden, niyetlerden yapılmadır.
-
این بنا ز آب و گل مرده بدست ** وان بنا از طاعت زنده شدست
- Bu yapı ölü sudan, ölü topraktan yapılmıştır; o yapı diri ibadetlerle kurulmuştur.