-
هم‌چو شاخی که ببری از درخت ** سر کند قوت ز شاخ نیک‌بخت
- Hani bir ağacın kötü dallarını budarsın da iyi dallarından dal budak verir, o dallar kuvvetlenir ya.
-
چونک کردی دم او را آن طرف ** گر رود پس پس رود تا مکتنف 1125
- Kuyruğunu o tarafa çevirdin mi geri geri gitse bile sığınılacak yere kadar varır, dayanır.
-
حبذا اسپان رام پیش‌رو ** نه سپس‌رو نه حرونی را گرو
- Ne mutludur binicisine râm olan ve doğru giden atlar. Onlar, ne geri giderler, ne huysuzluk ederler.
-
گرم‌رو چون جسم موسی کلیم ** تا به بحرینش چو پهنای گلیم
- Allah Kelim’i Musa gibi hızlı hızlı gider, bir kilim gibi Bahreyn’e kadar varır, yayılır.
-
هست هفصدساله راه آن حقب ** که بکرد او عزم در سیران حب
- Musa’nın gittiği yol, tam yedi yüz yıllık yoldu, o sevda ile bu kadar uzun yolu aştı.
-
همت سیر تنش چون این بود ** سیر جانش تا به علیین بود
- Bedenindeki gidiş gayreti bu kadardı. Canındaki gayretse ta İlliyn’e değdi.
-
شهسواران در سباقت تاختند ** خربطان در پایگه انداختند 1130
- İyi biniciler, birbirlerini geçmek için atlarını sürdüler. Karınları şiş battallarsa ahırda kala kaldılar.
-
مثل
- Örnek
-
آن‌چنان که کاروانی می‌رسید ** در دهی آمد دری را باز دید
- Hani bir kervan bir köye gelip çatmış, orada açık bir kapı görmüştü.
-
آن یکی گفت اندرین برد العجوز ** تا بیندازیم اینجا چند روز
- Kervan halkından biri bu kocakarı soğuğunda eşyamızı buraya atalım, birkaç gün burada kalalım dedi.
-
بانگ آمد نه بینداز از برون ** وانگهانی اندر آ تو اندرون
- İçeriden bir ses geldi: Hayır ,neyiniz varsa önce dışarıya bırakın da ondan sonra içeri girin.
-
هم برون افکن هر آنچ افکندنیست ** در میا با آن کای ن مجلس سنیست
- Atılması gereken ne varsa dışarıya at da öyle gel. Onlarla içeriye girmeye kalkışma ki bu meclis pek yüce bir meclistir.
-
بد هلال استاددل جان‌روشنی ** سایس و بنده‌ی امیری مومنی 1135
- Hilâl, gönlü üstat, ruhu aydın bir zattı. İnanmış bir adamın kuluydu, ona seyislik etmekteydi.
-
سایسی کردی در آخر آن غلام ** لیک سلطان سلاطین بنده نام
- Ahırda seyislik ediyordu, ay, kuldu, köleydi ama hakikatte padişahlar padişahıydı.
-
آن امیر از حال بنده بی‌خبر ** که نبودش جز بلیسانه نظر
- Beyin, kölesinden haberi bile yoktur. Çünkü ona ancak şeytanın Âdem’e baktığı gibi bakıyordu.
-
آب و گل می‌دید و در وی گنج نه ** پنج و شش می‌دید و اصل پنج نه
- Ancak su ve toprak görüyordu, ondaki defineden haberi yoktu. Beş duyguyla altı ciheti görüyordu, beş duygunun aslını değil.
-
رنگ طین پیدا و نور دین نهان ** هر پیمبر این چنین بد در جهان
- Toprağın rengi meydandaydı, din nuru görünmüyordu. Her peygamber âlemde böyleydi.
-
آن مناره دید و در وی مرغ نی ** بر مناره شاه‌بازی پر فنی 1140
- Birisi minareyi görür, minaredeki kuşu göremez. Minaredeki hünerli doğanı gözü alamaz.
-
وان دوم می‌دید مرغی پرزنی ** لیک موی اندر دهان مرغ نی
- İkincisi, kanatlarını çırpan kuşu görür, fakat kuşun ağzındaki tüyü göremez.
-
وانک او ینظر به نور الله بود ** هم ز مرغ و هم ز مو آگاه بود
- Allah nuru ile bakansa hem kuşu görür, hem ağzındaki tüyü.
-
گفت آخر چشم سوی موی نه ** تا نبینی مو بنگشاید گره
- Öbürüne der ki: Tüyü gör tüyü. Tüyü göremedikçe düğüm açılmaz.
-
آن یکی گل دید نقشین دو وحل ** وآن دگر گل دید پر علم و عمل
- Birisi insanı nakışlarla bezenmiş balçıktan bir suret görür öbürü ilim ve amelle dolu bir balçık!
-
تن مناره علم و طاعت هم‌چو مرغ ** خواه سیصد مرغ‌گیر و یا دو مرغ 1145
- Beden minaredir, ilim ve ibadet kuşa benzer, onu ister üç yüz tane say ister iki tane.
-
مرد اوسط مرغ‌بینست او و بس ** غیر مرغی می‌نبیند پیش و پس
- Orta görüşlü adam, yalnız kuşu görür, kuştan başka önde, artta hiçbir şey göremez.
-
موی آن نور نیست پنهان آن مرغ ** هیچ عاریت نباشد کار او
- Tüyse, kuşta gizli olan tüydür, kuşun canı onunla kaimdir.
-
مرغ کان مویست درمنقار او ** هیچ عاریت نباشد کار او