-
مور بر دانه چرا لرزان بدی ** گر از آن یک دانه خرمن‌دان بدی 1500
- Karınca, bir tanecik buğdayı görüp harmanı anlasaydı hiç o bir tane buğdayın üstüne titrer miydi?
-
بر سر حرف آ که صوفی بی‌دلست ** در مکافات جفا مستعجلست
- Sen yine sözüne gel, sofi sabırsız. Yediği sillenin cezasını acele istemekte.
-
ای تو کرده ظلمها چون خوش‌دلی ** از تقاضای مکافی غافلی
- Ey zulümler eden, nasıl oluyor da gönlün hoş, yaptığını çekmeyeceksin mi sanıyorsun da gafil oluyorsun?
-
یا فراموشت شدست از کرده‌هات ** که فرو آویخت غفلت پرده‌هات
- Yoksa yaptıklarını unuttun mu ki gaflet, perdelerini indirdi?
-
گر نه خصمیهاستی اندر قفات ** جرم گردون رشک بردی بر صفات
- Ardında düşmanların olmasaydı kâinat sana haset ederdi.
-
لیک محبوسی برای آن حقوق ** اندک اندک عذر می‌خواه از عقوق 1505
- Fakat sende olan hukuk yüzünden hapistesin. Yaptığın isyanlar yüzünden azar azar özür dilemeye bak.
-
تا به یکبارت نگیرد محتسب ** آب خود روشن کن اکنون با محب
- Bak da ceza veren seni birden tutmasın. Ey dost, suyunu durult.
-
رفت صوفی سوی آن سیلی‌زنش ** دست زد چون مدعی در دامنش
- Sofi kendisine sille vuran adamın yanına gidip dâvacı gibi eteğine yapıştı.
-
اندر آوردش بر قاضی کشان ** کین خر ادبار را بر خر نشان
- Onu çeke çeke kadının yanına götürdü. Bu ters eşeği ya eşeğe bindir, halka göstererek ceza ver.
-
یا به زخم دره او را ده جزا ** آنچنان که رای تو بیند سزا
- Yahut da döverek cezalandır. Artık hangisini münasip görürsen onu yap.
-
کانک از زجر تو میرد در دمار ** بر تو تاوان نیست آن باشد جبار 1510
- Senin verdiğin cezadan ölse bile ölür gider, soran bile olmaz.
-
در حد و تعزیر قاضی هر که مرد ** نیست بر قاضی ضمان کو نیست خرد
- Kadının şer’an vurduğu sopayla birisi ölürse kadı, onu ödemez. Çünkü şeriat’in emri oyuncak değildir.
-
نایب حقست و سایه‌ی عدل حق ** آینه‌ی هر مستحق و مستحق
- O, Allah vekilidir, Allah adaletinin gölgesidir. Her hak sahibiyle cezaya müstahak olanın aynasıdır o.
-
کو ادب از بهر مظلومی کند ** نه برای عرض و خشم و دخل خود
- O, mazlumun hakkını hak etmek için ceza verir, kendi ırzı için kızgınlığından yahut da bir şey kazanmak için değil.
-
چون برای حق و روز آجله‌ست ** گر خطایی شد دیت بر عاقله‌ست
- Onun cezası, Allah içindir, kıyamet günü içindir. Bu ceza da bir hata olsa bile ona diyet lâzım gelmez.
-
آنک بهر خود زند او ضامنست ** وآنک بهر حق زند او آمنست 1515
- Çünkü birisini kendisi için döven borçludur. Allah için döven her şeyden emindir.
-
گر پدر زد مر پسر را و بمرد ** آن پدر را خونبها باید شمرد
- Baba oğlunu dövse de oğlu ölse kan diyetini vermesi lâzımdır.
-
زانک او را بهر کار خویش زد ** خدمت او هست واجب بر ولد
- Çünkü onu, kendi işi için dövmüştür. Oğlun, babaya hizmeti vaciptir.
-
چون معلم زد صبی را شد تلف ** بر معلم نیست چیزی لا تخف
- Fakat çocuğu öğretmeni dövse de çocuk, bu dayaktan ölse korkma, öğretmene hiçbir şey olmaz.
-
کان معلم نایب افتاد و امین ** هر امین را هست حکمش همچنین
- Çünkü öğretmen Allah vekilidir, emindir. Her eminin hakkındaki hükümde böyledir.
-
نیست واجب خدمت استا برو ** پس نبود استا به زجرش کارجو 1520
- Talebenin öğretmene hizmeti farz değildir. Bu yüzden de üstat ona kendisi için bir ceza vermez.
-
ور پدر زد او برای خود زدست ** لاجرم از خونبها دادن نرست
- Baba döverse kendi hizmeti için döver, bundan dolayı,kan pahasından kurtulamaz.
-
پس خودی را سر ببر ای ذوالفقار ** بی‌خودی شو فانیی درویش‌وار
- Ey Zülfikar, kendi varlığının, benliğinin başını kes. Kendinden geç, derviş gibi yok ol.
-
چون شدی بی‌خود هر آنچ تو کنی ** ما رمیت اذ رمیتی آمنی
- Kendinden geçtin, varlığını bıraktın mı, ne yaparsan Allah yapar. “Sen atmadın, Allah attı” hükmüne girersin, eminsin.
-
آن ضمان بر حق بود نه بر امین ** هست تفصیلش به فقه اندر مبین
- O diyet Allahyadır, emin olan adama değil. Bu, “Fıkıh” ta uzun uzadıya ve etraflıca anlatılmıştır.