-
گر روانم را پژولانند زود ** صد در محنت بریشان بر گشود
- Gönlümü incitmeden çekinmezlerse onlara yüzlerce mihnet kapısı açıktır.
-
از خدا اومید دارم من لبق ** که رساند حق را در مستحق 3555
- Tanrı’dan tatlı dillerle dilerim ve umarım ki hakkı, müstahak olana ulaştırır.
-
دو قضیه‌ی دیگر او را شرح داد ** لب به ذکر آن نخواهم بر گشاد
- Bu sözlerden sonra Kethüdaya iki şey daha anlattı ki onları anlatmak için ağzımı açmayacağım.
-
تا بماند دو قضیه سر و راز ** هم نگردد مثنوی چندین دراز
- Hem o iki şey sır olarak kalsın, hem de Mesnevi o kadar uzamasın artık.
-
برجهید از خواب انگشتک‌زنان ** گه غزل‌گویان و گه نوحه‌کنان
- Kethüda sıçrayıp ellerini çırparak uyandı. Gâh gazel okumaktaydı, gâh bağırıp ağlamakta.
-
گفت مهمان در چه سوداهاستی ** پای‌مردا مست و خوش بر خاستی
- Konuk, ne sevdalardasın dedi. Ey kethuda, sarhoş ve güzel bir halde kalktın.
-
تا چه دیدی خواب دوش ای بوالعلا ** که نمی‌گنجی تو در شهر و فلا 3560
- Gece rüyada ne gördün ey ulu er? Ne gördün de böyle şehre de sığamıyorsun, ovaya da.
-
خواب دیده پیل تو هندوستان ** که رمیدستی ز حلقه‌ی دوستان
- Filin rüyada Hindistan’ı mı gördü de böyle dostların halkasından kaçtın?
-
گفت سوداناک خوابی دیده‌ام ** در دل خود آفتابی دیده‌ام
- Kethuda, güzel bir rüya gördüm dedi. Gönlüme doğmuş bir güneş gördüm.
-
خواب دیدم خواجه‌ی بیدار را ** آن سپرده جان پی دیدار را
- O uyanık muhtesibi, o sevgiliye ulaşmak için can vereni gördüm.
-
خواب دیدم خواجه‌ی معطی المنی ** واحد کالالف ان امر عنی
- İstekleri veren, bir iş için çağrılınca bin kişiye bedel olan efendiyi gördüm.
-
مست و بی‌خود این چنین بر می‌شمرد ** تا که مستی عقل و هوشش را ببرد 3565
- Sarhoş ve kendisinden geçmiş bir halde böyle sayıp dökerken nihayet sarhoşluk, aklını, fikrini aldı.
-
در میان خانه افتاد او دراز ** خلق انبه گرد او آمد فراز
- Evin ortasına upuzun düştü. Halk, başına üşüştü.
-
با خود آمد گفت ای بحر خوشی ** ای نهاده هوش‌ها در بیهشی
- Bir müddet sonra kendisine gelince dedi ki: Ey iyilik, güzellik denizi, ey akılları kendisinden geçiren!
-
خواب در بنهاده‌ای بیداریی ** بسته‌ای در بی‌دلی دلداریی
- Uyanıklıkta uyku veren, gönülsüzlük âleminde gönül alıcılığı bağışlayan!
-
توانگری پنهان کنی در ذل فقر ** طوق دولت بسته اندر غل فقر
- Aşağılık yoksullukta bir gönül zenginliği verir.Devlet boyunduruğunu da yoksulluk zinciri edersin.
-
ضد اندر ضد پنهان مندرج ** آتش اندر آب سوزان مندرج 3570
- Zıddı, zıddın içine kor, yakıcı suya ateş hararetini verirsin.
-
روضه اندر آتش نمرود درج ** دخل‌ها رویان شده از بذل و خرج
- Nemrud’ un ateşinde bahçe gizlidir, harcamakla ihsan etmekle gelir artar.
-
تا بگفته مصطفی شاه نجاح ** السماح یا اولی النعمی رباح
- Bunun içindir ki o kurtuluş padişahı Mustafa, “ Ey nimet sahipleri, cömertlik kazançtır, kârdır” demiştir.
-
ما نقص مال من الصدقات قط ** انما الخیرات نعم المرتبط
- Mal, sadakayla katiyen azalmaz. Hayırlarda bulunmak, malı zâyi etmez, kaybolmaktan kurtarır.
-
جوشش و افزونی زر در زکات ** عصمت از فحشا و منکر در صلات
- Altın zekât vermekle coşar, fazlalaşır. İnsanı kötülükten, fenalıktan kurtaran namazdır.
-
آن زکاتت کیسه‌ات را پاسبان ** وآن صلاتت هم ز گرگانت شبان 3575
- Zekât vermen keseni korur. Namazın da seni kurtlardan kurtarır, çobanlık eder sana.
-
میوه‌ی شیرین نهان در شاخ و برگ ** زندگی جاودان در زیر مرگ
- Tatlı meyve; dalların, yaprakların arasında gizlidir. Ebedî yaşayış, ölümün içindedir.
-
زبل گشته قوت خاک از شیوه‌ای ** زان غذا زاده زمین را میوه‌ای
- Gübre, bir suretle toprağın gıdası olmuş yer, o gıda ile bir meyve doğurmuştur.
-
درعدم پنهان شده موجودیی ** در سرشت ساجدی مسجودیی
- Varlık, yoklukta gizlenmiştir. Secde edilme de secde etmede mevcuttur.